In het kleine auditorium van de Brusselse Solvay bibliotheek is het dringen tussen alle belangstellenden, cameramannen, en journalisten. Jonge fractiemedewerkers uit het Europarlement lopen rond met een blik van verlekkerde afkeer in hun ogen – alsof ze voor het eerst in de meisjeskleedkamer gluren. Zo dadelijk spreekt Myron Ebell, de hoogste klimaat- en milieuadviseur van president Donald Trump.

Ebell gelooft niet in ‘de mythes van klimaatopwarming’, zoals hij het noemt. Op de ochtend van 1 februari is hij uitgenodigd door de conservatieve fractie in het Europarlement ‘ACRE’ die een symposium heeft georganiseerd getiteld ‘How Conservatives Make the Best Conservationists’. In het publiek zit een bont gezelschap van rechtse politici, pr-medwerkers en de Nederlandse blogger en natuurjournalist Rypke Zeilmaker die verslag doet voor Climategate.nl, het GeenStijl voor klimaatscepsis in Nederland.

Trump-adviseur Ebell, grijze muis in een slecht zittend Amerikaans pak, is nog nauwelijks begonnen aan z’n speech of er springt een actievoerder van Greenpeace op in het publiek. ‘U ontkent basale wetenschap!’ roept hij en houdt een bordje omhoog waar ‘RESIST!’ op staat. Een deel van de zaal applaudisseert. Ebell lijkt onaangedaan. ‘Zo ziet u maar’, spreekt hij de zaal toe terwijl de activist vriendelijk wordt weggeleid, ‘hoe het standpunt van de EU het best wordt gepresenteerd door Greenpeace.’

Word nu Vriend van Investico en versterk de onderzoeksjournalistiek in Nederland

Steun ons

Ebell komt provoceren in het hart van Brussel. Hij besluit zijn speech met: ‘Het is tijd om niet langer te luisteren naar de experts.’ En hij heeft een speciale stropdas om gedaan: het motiefje op de lichtblauwe stof bestaat uit kleine boortorens voor schaliegaswinning. In de EU is de boormethode naar schaliegas controversieel, maar in Amerika heeft hij voor veel welvaart, en heel veel milieuschade gezorgd. ‘Ah, deze das’, vertelt Ebell achteraf tussen de jassen in de garderobe. ‘Die werd uitgedeeld door een advocatenkantoor tijdens een congres van The American Petroleum Associaton. Maar ik kreeg er geen; I’m not that fancy. Ik heb hem achteraf gekocht op eBay.’

Voordat hij klimaatadviseur werd van Trump publiceerde Ebell rapporten en pamfletten voor de conservatief-libertaire denktank The Competitive Enterprise Institute. Een deel van de denktank wordt betaald door het Amerikaanse petroleumbedrijf ExxonMobil en het raffinage-imperium van de ultraconservatieve gebroeders Charles en David Koch. Met het geld kan zo’n denktank genoeg mensen inhuren die vinden dat het klimaatprobleem niet bestaat. En met hun argumenten kan de Republikeinse Partij in het Congres ervoor zorgen dat fossiele brandstoffen niet worden gereguleerd.

Volgens Amerikaanse conservatieven willen progressieve politici via klimaatbeleid een socialistische heilstaat oprichten. Trump noemde klimaatverandering tijdens de campagne onder meer een ‘hoax’ bedacht door China. En direct nadat hij de eed had afgelegd, verdween alle informatie over klimaatverandering van de site van het Witte Huis. Zo plotseling kan het gaan.

Circuitje van loners

Maar hoe zit dat in Nederland? Wie zijn de klimaatsceptici en hebben ze invloed? Bij welke politieke partijen vinden ze een ingang? Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico dook twee maanden in de wonderbaarlijke wereld van de Nederlandse klimaatsceptici en ontdekte een los netwerk van verbeten bloggers, journalisten, gepensioneerde wetenschappers, een paar stichtingen en een enkele Brusselse advocaat. Géén goed geoliede en met petroleumgeld overeind gehouden machine, maar een ‘circuitje van loners’, in de woorden van klimaatsceptisch geoloog Salomon Kroonenberg. Wat niet betekent dat ze geen invloed hebben. Ze vertalen de teksten en argumenten van Myron Ebell c.s. naar het Nederlandse publieke debat. Zo boeken ze wel degelijk successen bij het grote publiek en politieke partijen om de twijfel over klimaatverandering levend te houden.

Alle loners keren zich tegen het wetenschappelijk bewezen inzicht dat het klimaat significant verandert door toedoen van de menselijke uitstoot van broeikasgassen, en dat dit hoogstwaarschijnlijk problematische gevolgen gaat hebben.

Maar dat kan op veel manieren. Sommigen beweren dat nog niet is aangetoond dat broeikasgassen daadwerkelijk de waargenomen opwarming veroorzaken (want het klimaat verandert altijd), anderen beweren dat het wel opwarmt, maar heus niet zo snel om er daadwerkelijk beleid op te gaan maken. Weer anderen beweren dat het wel degelijk opwarmt, en wel degelijk door toedoen van door mensen uitgestoten broeikasgassen, maar dat dit ‘netto’ zal uitkomen op een winst voor de aarde en de mens. Want meer CO₂ is goed voor planten en door warmte worden meer delen van het mondiale landoppervlak vruchtbaar.

Na afloop van het Brusselse symposium eten we een broodje met klimaatblogger Rypke Zeilmaker. Na zeven jaar shocken en online schelden heeft hij besloten binnenkort te stoppen met Climategate.nl. ‘Alles is zo’n beetje wel gezegd’, al benadrukt hij de kracht van de blog. ‘Als je over iemand schrijft, dan weet je gewoon dat hij het leest.’ Want daar zorgt hij wel voor. Hij schrijft over ‘milieufreaks’, ‘klimaatpropaganda’ en ‘nep-klimaatprofessoren’ die hun ‘kop dicht’ moeten houden over klimaat.

Eigenlijk heeft hij aan iedereen de pest. Net zo erg aan de mannen op het Brusselse podium die het almaar over ‘de vrije markt’ hadden, als aan het handjevol milieuactivisten dat voor de deur stond te toeteren en te zwaaien met spandoeken. ‘Dat is een rookgordijn’, legt hij uit. ‘Als je lang onderzoek doet naar die milieubeweging, bijvoorbeeld het WNF, dan zie je dat die opgericht zijn door de Rockefeller Foundation en dat die juist in de jaren tachtig de internationale milieuagenda hebben opgezet.’

Die redenering is geen complottheorie, maar blijkt na gesprekken met meerdere sceptici een wezenlijk kenmerk van het klimaatsceptische universum. Alles wat je dacht te weten wordt 180 graden gedraaid: het probleem is niet dat ExxonMobil klimaatsceptici als Myron Ebell betaalt, maar dat het familiefonds van de Rockefellers (oprichter van Exxon en tot voor kort grootaandeelhouder) natuurorganisatie WNF betaalt. Zeeijs op de polen neemt niet af, het neemt juist toe!

Klimaatdebat

Op Twitter is goed zichtbaar hoe Nederlandse klimaatsceptici in een eigen, geïsoleerd internetuniversum leven. Een data-analyse waarvoor we de eerste zes weken van het jaar alle tweets (7430 in totaal) verzamelden op kernwoorden uit de klimaatdiscussie toont twee parallelle werkelijkheden: één waarin wordt opgeroepen tot actie omdat klimaatverandering een grote bedreiging vormt, en één waarin de focus wordt gelegd op de onbedoelde nadelige gevolgen van klimaatbeleid en waarin zorgen over klimaatverandering worden afgedaan als ‘klimaathysterie’.

Twee zichzelf bevestigende werelden die met hun eigen grafieken, memes, hashtags en gephotoshopte plaatjes hun eigen volgers van hun eigen gelijk proberen te overtuigen. Sceptici twitteren in hun eigen taal: windmolens worden ‘faalmolens’ of ‘wapperpalen’, de Engelse Brexit blijkt inspiratie voor een ‘Clexit’ (Climate Exit) en aan Ed Nijpels, die toeziet op de uitvoering van het energieakkoord, wordt gerefereerd als nijpelitaanse maffia.

Analyse: Adriana Homolova

 

‘Rypke Zeilmaker noemt mij de onkreukbare Crok.’ Marcel Crok kan een glimlach niet onderdrukken. ‘Dat is wel wie ik probeer te zijn. Ik ben al tien jaar oprecht en integer bezig in het debat. Ik speel het spel op de argumenten en nooit ad hominem’, zegt hij terwijl we op zijn kantoor in de Amsterdamse Pijp zoeken naar een leeg kamertje omdat hij zijn werkruimte deelt met twee andere freelance-journalisten.

Crok mailt regelmatig met sceptici in het buitenland; geeft kritiek op klimaatbeleid en spreekt net zo makkelijk in klimaatwetenschappelijke termen als anderen over het weer spreken. Maar het is geen vetpot. ‘Als klimaatscepticus ben ik straat- en straatarm, terwijl de klimaatindustrie big business is.’ Het maakt hem boos. ‘Het ergste is nog dat je opponenten je geregeld als een door de olie-industrie betaalde twijfelzaaier proberen weg te zetten. Het klimaatdebat zuigt je helemaal leeg. Al die tijd die je erin steekt, alles gratis en voor niets terwijl er tientallen miljarden worden uitgegeven aan wind- en zonne-energie met het energieakkoord.’ Hij laat zich plots van zijn felle kant zien als hij over de duurzame activisten zegt: ‘Het zijn parasieten die als vliegen op de stront af komen.’

Crok dook in 2005 in het klimaatdebat toen hij als wetenschapsjournalist voor het tijdschrift Natuur & Techniek een kritisch artikel schreef. Hij onderzocht een grafiek van het Internationaal Panel voor Klimaatverandering (IPCC). Dat is het belangrijkste instituut voor klimaatonderzoek waar wetenschappers van over de hele wereld, onder auspiciën van de Verenigde Naties, data verzamelen over klimaatverandering. De grafiek zou aantonen dat de opwarming van de aarde uniek is voor dit millennium, maar Crok schreef, op basis van wetenschappelijk onderzoek, dat de statistische methode achter de grafiek niet klopte. De discussie groeide al snel uit tot de ‘hockeystick-affaire’, vernoemd naar de vorm van de grafiek.

Die affaire bleef niet onopgemerkt. Crok kreeg al snel het stempel ‘klimaatscepticus’. ‘Door alle kritiek dacht ik “hier zit meer”. Het is de reden dat ik het nog steeds doe, je wordt zo getriggerd.’ Hij schreef er een dik boek over: De staat van het klimaat.

Crok voelt zich tegengewerkt en buitengesloten: ‘Ik wilde het over de inhoud hebben maar ik kom er nu achter dat dat heel naïef is. Daar gaat het helemaal niet om.’ Sceptische artikelen zouden uit ‘peer reviewed’ wetenschappelijke tijdschriften worden geweerd, terwijl iedereen die onderzoek doet naar de gevolgen van klimaatverandering met open armen wordt ontvangen.

Een bevriende Amerikaanse professor heeft het ervaren, vertelt hij. Die mag niet langer schrijven voor statistiek- en nieuwssite Fivethirtyeight.org en is ‘kapotgestampt als een kakkerlak’ omdat hij zich te kritisch uitlaat. Bij nader onderzoek blijkt dat de controverse draaide om het feit dat de hoogleraar een statistische fout had gemaakt die de site zich niet kon veroorloven en hem daarom niet meer om een nieuwe bijdrage heeft gevraagd.

Crok wil een genuanceerd geluid laten horen: ‘Ja, de aarde warmt op. Ja, de concentratie CO2 is sterk toegenomen. Ja, CO2 absorbeert warmte en een deel van de opwarming zal dus door CO2 komen.’ Maar hoeveel de aarde opwarmt? ‘Ik denk dat mensen in het publiek debat misbruik maken van het woord feit.’

Dat mocht hij ook komen vertellen bij staatssecretaris Joop Atsma toen hij in 2010 op het ministerie van Infrastructuur en Milieu werd uitgenodigd. ‘Mijn boek over het klimaat was net uit en Atsma moest naar de klimaatconferentie in Cancun’, vertelt Crok. ‘Het eerste half uur sprak hij alleen over wielrennen. Hij interesseerde zich nul komma nul voor het klimaat, is mijn inschatting.’ Tot zijn eigen verbazing las hij kort daarna over zijn ontmoeting met de staatssecretaris in De Telegraaf. ‘Hij had het in de krant laten zetten. Dan zie je hoe politici te werk gaan.’

Climategate

Voor CDA’er Atsma was het uitnodigen van Crok een manier om gedoogpartner PVV, die het klimaatprobleem expliciet ontkent, te behagen. Zeven jaar geleden kwam de serieuze klimaatwetenschap onder vuur te liggen en kregen klimaatsceptici de wind mee. De klimaattop in Kopenhagen, de voorloper van Parijs, was in 2009 mislukt en er werden fouten ontdekt in het IPCC-rapport.

Daarbovenop zorgde een lek van 1079 e-mails tussen IPCC-wetenschappers en ambtenaren voor opschudding. Het lek kreeg de gevleugelde naam Climategate mee en tot op de dag van vandaag gebruiken klimaatsceptici de e-mails als ‘bewijsstuk’ dat het IPCC corrupt, of op z’n minst gecorrumpeerd zou zijn. De twijfels over de werkwijze van het IPCC reikten zelfs tot aan de top van de Verenigde Naties en Ban-Ki moon vroeg Robbert Dijkgraaf een onderzoek te leiden. In totaal konden zes onderzoekscommissies bij nader onderzoek van de e-mails geen wetenschapsfraude of ethische onzuiverheden vaststellen.

In de Tweede Kamer maakte dat al lang niet meer uit. Het IPCC en het KNMI, het Nederlandse weerinstituut dat onderzoek doet naar klimaat, kwamen onder vuur te liggen. Klimaatverandering was niet langer een gegeven maar aanleiding voor debat. VVD-Kamerlid René Leegte diende een motie in om de zestig miljoen euro budget voor het KNMI te schrappen omdat het te veel zou leunen op gegevens van de IPCC-wetenschappers.

De kritiek van sceptici moest voortaan serieus worden genomen, vond de Kamer. Een motie van VVD-Kamerlid Helma Neppérus waarin opgeroepen werd klimaatsceptici te betrekken bij vervolgstudies van het IPCC werd met brede Kamersteun aangenomen.

Dialoog

Voor Crok was het tumult aanleiding om staatssecretaris Atsma te mailen. ‘Beste Joop, we zouden nog even doorpraten. Ik zit nu al enige tijd met een idee, een Climate Dialogue…’ Op een online platform zouden internationale klimaatwetenschappers met sceptici een inhoudelijke discussie voeren over afgebakende onderwerpen. De staatssecretaris was enthousiast en bepaalde dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het KNMI mee zouden doen. De sceptici stonden in de rij. Volgens Crok was het een ‘historisch’ project.

Wetenschappers, met name internationale onderzoekers die allemaal een nette uitnodiging uit Nederland ontvingen om met sceptici in debat te treden, hadden wel wat beters te doen. Hoge IPCC-professor James Hansen vond het idee om een potje te polderen over het klimaatprobleem zo beledigend dat hij publiekelijk z’n uitnodiging verscheurde.

Er kwamen uiteindelijk zes debatten, en die leidden vooral intern tot oeverloze discussies. Bart Strengers, die vanuit het PBL was aangewezen om met Crok het project te begeleiden, vertelt hoe ze het maar niet eens werden over de vraagstelling, de interpretaties en vooral niet over het schrijven van de samenvatting van de gevoerde discussies. ‘We hadden een fundamenteel andere blik’, zegt Crok. ‘We werden het niet eens over wat hoofd- en bijzaken waren’, zegt Strengers.

Dat laatste is een terugkerend probleem: argumenten van klimaatsceptici worden door de wetenschap vaak niet per se gezien als onwaar, maar als bijzaak. Strengers geeft een voorbeeld: ‘De temperatuur is variabel en daalt ook in sommige periodes. Zo kende 1998 een temperatuurpiek, het was nog nooit zo warm sinds we in 1880 met temperatuurmetingen begonnen. Na 1998 daalde de temperatuur dus ook telkens kleine stukjes: daling na daling na daling. En de sceptici communiceren die dalingen steeds. Terwijl de langere trend stijgt zoals een trap stijgt. Eéns in de zoveel tijd een grote stap omhoog en dan weer een plateau of een kleine daling. In 2016 was er weer een warmterecord, de volgende stap op de trap is gezet, het was nog warmer dan 1998.’

Media

Toch blijft de pauze in opwarming sinds 1998 terugkeren in de media. Voor geoloog en publicist Salomon Kroonenberg, die twee weken geleden een nieuw boek over de zeespiegel publiceerde, toont het precies de ‘kippendrift’ van actievoerders en politici: ‘Je weet niet hoe de stijging precies verloopt, dus houd je nou maar gedeisd, we hebben nog te weinig klimaatverandering gezien om serieus te spreken van een trend die om actie vraagt.’

In januari schreef VVD-coryfee Frits Bolkestein voor Elsevier dat precies deze opwarmingspauze bewijst dat we niet met zekerheid kunnen spreken over gevolgen van klimaatopwarming. En dat zorgen over klimaatverandering vooral een symptoom zijn van quasi-religieus doemdenken onder intellectuelen. Bolkensteins ‘coming out’ als klimaatscepticus was onderdeel van een grote spread in het grootste opinieweekblad van Nederland. Onder de titel ‘De aarde wordt groener, en nog zestien andere kanttekeningen bij klimaathysterie’ pakte Elsevier stevig uit. Eindelijk is er weer ruimte voor ‘nu er een echte klimaatscepticus in het Witte Huis zit’, aldus Elsevier-wetenschapsjournalist Simon Rozendaal.

Op de vooravond van Trumps inauguratie legden Marcel Crok en Simon Rozendaal op Radio 1 uit dat klimaatverandering vooral ‘een geloof’ is. Ze spraken de hoop uit dat Trump de idiotie in het klimaatdebat zou stoppen en de discussie weer zou openbreken. Maar ook in de artikelen van Rozendaal stuiteren hoofd- en bijzaak vrolijk door elkaar. Zijn teksten over het klimaat zijn zeer letterlijk ‘kanttekeningen’. Geen op zichzelf staande, verdedigbare posities, maar eerder dingen-die-je-ook-kan-zeggen-als-het-over-klimaat-gaat. Neem de claim ‘Jippie, de aarde wordt almaar groener.’ Verschillende onderzoeken tonen aan dat CO₂-toename óók leidt tot plantengroei, ook op droge plekken op aarde zoals in de Sahel. Zonder in te gaan op de merites van het onderzoek blijft natuurlijk wel de vraag: wat voegt het toe aan de discussie over het voorkomen van stijgende zeespiegels, toename van extreem weer en verdroging elders op aarde? Zelfs na herhaaldelijk aandringen was Rozendaal niet bereid met ons in gesprek te gaan.

De Fries Gert-Jaap van Ulzen houdt niet van het woord ‘klimaatscepticus’. Hij noemt zichzelf liever ‘klimaatrealist’ want ‘het klimaat is een klein probleem, met excessieve kosten’. Als gemeenteraadslid van 2011 tot 2013 voor de VVD in Leeuwarden ergerde Van Ulzen zich kapot aan de tomeloze groene ambities van zijn stad. ‘Subsidie op elektrische scooters, gratis zonnepanelen, de vleesloze dag, de eetbare stad, vlinderlinten, bijentuinen, sustainable city. Als we zouden ophouden met al het groen en gewoon rijksbeleid zouden uitvoeren, kunnen we afscheid nemen van een hoop ambtenaren.’

Maar de stad maakte het pas echt bont door in 2020 volledig ‘klimaatneutraal’ te willen zijn. ‘Ze zijn knettergek’, zegt hij met opengesperde ogen als hij zijn stoel naar achter schuift en met zijn hoofd drie keer op tafel bonkt. De lege koffiekopjes in de eetzaal van het hotel rinkelen.

Op internet vond hij de ietwat misleidend genaamde stichting De Groene Rekenkamer. Die rekent op bestelling ‘overheidsbeleid kritisch door op de gebieden natuur, milieu, klimaat, gezondheid en energie’. Dat was precies wat hij nodig had, en De Groene Rekenkamer bezorgde Van Ulzen een rapport om in de Leeuwardense gemeenteraad aan te tonen dat het plan maximaal 26.235 euro per Leeuwardens huishouden zou kosten. Het plan ging direct van tafel.

De Groene Rekenkamer

Jeroen Hetzler en Louis van den Reek dragen als bestuursleden van De Groene Rekenkamer bij aan deze onderzoeken. Al sinds de jaren tachtig bieden ze via verschillende organisaties tegenwicht aan de milieubeweging. Eerst via ‘Heidelberg Appeal Nederland’, maar daar werd volgens hen te veel gepraat en te weinig gedaan. Daarom richtten ze in 2008 De Groene Rekenkamer op en namen ze zitting in het bestuur.

Ze zetten zich niet alleen in om ‘klimaathysterie’ te temmen, maar ook om de ongegronde angst voor straling aan te tonen. Ze reisden onlangs samen met een biochemicus en een filmcamera af naar Tsjernobyl en naar het van nature radioactieve strand en kuuroord Guarapari in Brazilië. Daar laadden ze twee koffers vol zand en vlogen ermee naar huis. ‘De detectiepoortjes op de luchthaven gingen niet eens af’, zegt Van den Reek. Thuis verdeelden ze het radioactieve zand over reageerbuisjes die ze opstuurden als relatiegeschenk aan de donateurs die hun reis mogelijk hadden gemaakt. ‘Een mooi bewijs dat u tot de voorhoede behoort die de stralingsangst wil doorbreken.’

‘Wij worden bang gemaakt voor elke molecuul asbest, elke microsievert straling’, vertelt Hetzler. ‘Dankzij het pessimistische anti-humane tijdsgewricht is het een kleine stap om de mens als schuldige aan te wijzen voor de opwarming van de aarde. Zonder fossiele en kernenergie gaat onze moderne welvaartsmaatschappij te gronde.’

De heren van de Rekenkamer voorzien actiegroepen die protesteren tegen windmolens van argumenten. Ze verzamelen artikelen op hun blog, wijzen op de kosten van het energieakkoord en reizen door het land om praatjes te geven over het klimaat. Ook de wens van de gemeente Zutphen om in 2047 energieneutraal te zijn, bestempelde De Groene Rekenkamer in een vijf pagina’s tellend rapport als ‘onzalig’.

Van Ulzen verloor na de verkiezingen van 2013 zijn zetel in de gemeenteraad, maar werd bestuurslid van De Groene Rekenkamer en blijft actief binnen de VVD. ‘Je kunt maar beter lid zijn van een partij, dan heb je nog invloed.’ Zo wist hij op het landelijk partijcongres in november een zinsnede over de gevolgen van klimaatverandering uit het partijprogramma te krijgen. Waar in het conceptprogramma stond dat klimaatverandering zal leiden tot ‘stijging van de zeespiegel en hevigere regenbuien’ overtuigde Van Ulzen de bestuurscommissie ervan om dit te schrappen. In de toelichting van zijn amendement schrijft hij: ‘Er wordt op z’n minst gesuggereerd dat klimaatverandering (mede) door de mens veroorzaakt wordt. Daarover zijn de (wetenschappelijke) meningen zeer verdeeld. (…) Ik zou elke suggestie dienaangaande dan ook vermijden.’ Hetgeen gebeurde.

Groen Rechts

De acties van Van Ulzen schuren binnen de VVD. Gijs Dröge, oprichter van het (daadwerkelijk) groene partijnetwerk Liberaal-Groen vreest al sinds de verkiezing van Trump dat ook ‘het anti-sentiment rond klimaat’ weer zal toenemen. Dröge doet zijn best om het klimaat op de agenda van de VVD te krijgen maar het partijbestuur is bang kiezers te verliezen wanneer ze expliciet over het klimaatprobleem beginnen.

De VVD blijft gespleten over het dossier van klimaatverandering. In 2013 verwoordde energiewoordvoerder Remco Dijkstra dit tijdens een Kamerdebat over het klimaatprobleem. ‘Het IPCC stelt dat met 95 procent zekerheid kan worden aangetoond dat de mens de veroorzaker is. Ik neem die signalen natuurlijk wel serieus, maar de gebruikte modellen komen ook niet overeen met enkele waarnemingen. (…) Ik vind het van belang dat je beiden hoort, zowel mensen die iets zeggen als mensen die iets ontkrachten, zodat je op basis van alle informatie je beslissingen kunt nemen.’

De PVV is minder ambivalent: de discussie of klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt is nog niet beslecht. De PVV bevecht de ‘heersende elite’ door zich te keren tegen windmolens.

PVV-Statenlid uit Noord-Brabant Harry van den Berg diende onlangs een voorstel in om alle gelden voor klimaatbeleid weg te halen, en René Dercksen, fractievoorzitter van de PVV in de Provinciale Staten van Utrecht en senator in de Eerste Kamer, spreekt regelmatig over ‘klimaatfraude’ en ‘faalmolens’ en tweet grafieken over het uitblijven van een stijgende temperatuur.

De haat van klimaatsceptici richting de milieubeweging heeft zich inmiddels verheven tot een ideeënhistorische theorie. Door Trumps klimaatadviseur Myron Ebell de ‘ijzeren driehoek’-theorie genoemd – een monsterverbond waarbinnen linkse politici afspraken maken om ongebreidelde industriële activiteit in te perken, gesteund door bevooroordeelde klimaatwetenschappers. En dat allemaal onder ideologische rugdekking van de milieubeweging.

En de ijzeren driehoek is inmiddels de oceaan over gewaaid. Op het kantoor van advocatenbureau Hunton & Williams in Brussel spreken we met advocaat en in house-onderzoeker prof. em. dr. mr. drs. Lucas Bergkamp. Hij legt de laatste hand aan een wetenschappelijk artikel over de perfide invloed van de ‘ijzeren driehoek’ op de integriteit van de wetenschap.

Bergkamp staat normaal bedrijven bij in het implementeren van EU-regelgeving, en in een enkel geval bij het aanvechten van geschillen bij de rechter. Hij is zich intensief met het klimaat gaan bemoeien toen actiegroep Urgenda de Nederlandse staat voor de rechter sleepte omdat deze te weinig zou doen tegen klimaatverandering. Volgens Bergkamp gaat daar een gevaarlijke precedentwerking van uit: ‘Ik was wel op de hoogte van de heftige discussie rond het klimaatprobleem, maar ik dacht altijd dat de waarheid ergens in het midden zou liggen. Tot ik er meer over ging lezen en ik me realiseerde: in het midden is geen waarheid te vinden.’

Een van de bewijzen die Bergkamp aandraagt voor het bestaan van ‘de driehoek’ vormen de gelekte Climategate-e-mails. Eén mail laat zien hoe ambtenaren de klimaatwetenschappers dicht op de huid zaten en hen opdroegen om met ‘zeer sterk’ wetenschappelijk bewijs op de proppen te komen. ‘Het is vanzelfsprekend’, schrijft Bergkamp in zijn wetenschappelijke artikel, ‘dat het onvermogen van de onderzoekende instanties om onethisch gedrag te vinden de gepolitiseerde aard van deze kwestie alleen maar bevestigt.’

Lucas Bergkamp voegt daar nog aan toe: ‘Klimaatonderzoek wordt door overheden gefinancierd en klimaatwetenschappers worden gerekruteerd om overheidsbeleid te ondersteunen.’

Investico werkt altijd samen met andere media. Zo versterken we de onderzoeksjournalistiek in Nederland.

Lees meer over ons

Terug in Den Haag, op het kantoor van het PBL, raakt Bart Strengers er een beetje geïrriteerd van. ‘Ik vind het zorgelijk dat er misbruik wordt gebruikt van quasi-wetenschappelijke argumenten. Zeg gewoon “de vrije markt moet ongestoord zijn werk kunnen doen”. Prima, maar zeg niet dat er geen klimaatverandering is. Dat is niet zuiver.’ Toch blijft Strengers de discussie aangaan met de sceptici: ‘Ik trek het me aan omdat het het klimaatbeleid ondermijnt. Ik vind de discrepantie tussen de wetenschappelijke status-quo en de perceptie bij het publiek vrij ernstig.’

Ook Marcel Crok geeft niet op. Al begint hij onderhand te vermoeden dat hij vooral ‘excuusscepticus’ is voor rechtse politici. Net als staatssecretaris Atsma in 2010 nodigde ook minister Henk Kamp bij zijn aantreden Crok samen met Bart Strengers en een handjevol andere klimaatwetenschappers uit voor advies. Net als in 2010 luisterde de minister niet echt naar hem, en lekte het weer uit naar de krant. ‘Kamp negeerde me, maar het stond wel op de voorpagina van de krant dat hij me uitnodigde. Het geeft me geloofwaardigheid, en dat is niet slecht.’