De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) zoekt niet langer gericht naar overtredingen bij bedrijven nadat een werknemer daar een ongeluk heeft gekregen. Ook is een boete uitdelen na een ongeluk geen doel meer van de inspectie. Dat zegt afdelingshoofd Arbo Rob Paumen in een gesprek met Investico en Argos, die onderzoek deden naar arbeidsongevallen bij arbeidsmigranten.

De Arbeidsinspectie werkt sinds 2023 volgens deze nieuwe werkwijze, die zich richt op het (zelf)lerend vermogen van werkgevers. ‘We willen graag dat bedrijven leren van het ongeval en zorgen dat de arbeidsomstandigheden beter worden, dat er veiliger gewerkt gaat worden’, vertelt Paumen. Het aantal boetes en geconstateerde overtredingen is sindsdien fors gedaald.

Meteen na melding van een ongeval komt er een inspecteur langs, maar daarna onderzoekt de werkgever het ongeluk zelf en stelt een verbeterrapport op. Dat moet worden goedgekeurd door de inspectie, die na drie maanden komt kijken of de verbeteringen zijn doorgevoerd. Bij uitzonderlijk ernstige ongevallen of bijzondere omstandigheden wordt het volledige onderzoek wel door de inspectie gedaan. In 2023 ging dat om 142 ongevallen. Werkgevers voerden 1.300 onderzoeken zelf uit.

De Arbeidsinspectie is erg tevreden met haar nieuwe manier van werken. ‘Hier had ik van tevoren voor getekend’, zegt Paumen. Uit een evaluatie van 540 onderzoeken door werkgevers blijkt dat zij bijna alle - door hen zelf opgestelde - verbetermaatregelen ingevoerd hebben. ‘Vier op de tien werkgevers nemen zelfs meer maatregelen dan van te voren in het plan is gezet.’

Specialist aansprakelijkheidsrecht Yvonne Waterman is kritisch op de nieuwe manier van werken. ‘Dit biedt natuurlijk mogelijkheden om de situatie anders in te kleden dan hij feitelijk is geweest en dat leent zich voor misbruik door de werkgever.’ Waterman vindt het met name zorgelijk als het gaat om ongevallen waarbij het slachtoffer een arbeidsmigrant is. ‘Een arbeidsmigrant is kwetsbaar op vele fronten. Ze weten: als ik klaag, dan zet het uitzendbureau mij eruit. Dan heb ik geen inkomen meer, geen woning meer en sta ik van het ene moment op het andere - letterlijk - gewond en wel op straat.’

Nooit gemeld

Investico deed samen met Argos, De Groene Amsterdammer, het Poolse medium Onet, het Roemeense Context en Balkan Insight onderzoek naar vijftien ongelukken van arbeidsmigranten. Deze slachtoffers spanden een letselschadezaak aan tegen hun werkgever. Meer dan de helft van de meldingsplichtige ongelukken (onder meer amputaties en langdurige ziekenhuisopnames) werd niet direct door de werkgever gemeld aan de inspectie. Uit schattingen van de Rekenkamer bleek eerder dat maar liefst 70 procent van de arbeidsongevallen nooit gemeld worden.

Paumen erkent dat de 540 ongevalsonderzoeken die zijn geëvalueerd door de inspectie waarschijnlijk zijn uitgevoerd door ‘welwillende werkgevers’, die bereid zijn kritisch naar hun eigen veiligheidsbeleid te kijken. ‘Het lastige blijft de ongevallen die niet gemeld worden, die kunnen we niet onderzoeken’, zegt Paumen. ‘Maar dat het nieuwe beleid bij deze bedrijven een mooi effect teweegbrengt, staat daar los van.’

De focus van de Arbeidsinspectie ligt bij de werkgevers, zegt Paumen. ‘Wij houden toezicht op werkgevers, als werknemers schade ondervinden moeten ze een civiele procedure starten richting de werkgever. Daar zijn wij niet van, wij zijn er om te kijken of de werkgever zich netjes aan de regels houdt.’

This article was developed with the support of Journalismfund Europe.