Justitie heeft de onderzoeken naar Nederlandse bedrijven die betrokken zouden zijn bij de bouw van de omstreden Russische Krimbrug, na vier jaar nog steeds niet afgerond. Het vaststellen en bestraffen van schendingen van de economische sancties blijkt lastig. Tot op heden is nog niet één zaak voor de rechter verschenen. Dat volgt uit een uitvraag bij het Openbaar Ministerie door Investico voor De Groene Amsterdammer, dagblad Trouw en De Gelderlander.

De bouw van de 19 kilometer lange zeebrug begon in januari 2016. In 2018 onthulde De Gelderlander dat meerdere Nederlandse bedrijven in weerwil van Europese sancties betrokken waren bij de constructie. De Oekraïense openbaar aanklager leverde in 2019 dossiers aan Nederland over de betrokkenheid van vijf Nederlandse bedrijven: Dieseko Group, CAPE Holland, Dematic Equipment B.V., Allpacks International B.V., en Allnamics Pile Testing Experts B.V.

In februari dit jaar waren er zeven onderzoeken al wel afgerond door het Functioneel Parket, het onderdeel van het Openbaar Ministerie dat onderzoek doet naar complexe fraudezaken. Deze worden nog beoordeeld. Het Openbaar Ministerie wil geen uitspraken doen over het nog lopende onderzoek, noch over waarom het zo lang duurt om vast te stellen of sprake is van een mogelijke overtreding. ‘Bij dit soort onderzoeken, spelen meerdere factoren een rol. Het gaat vaak om ontzettend veel informatie, die internationaal opgehaald moet worden. Het gaat om complexe en ingewikkelde materie waar veel partijen en organisaties betrokken zijn,’ laat het OM desgevraagd weten.

Volgens advocaat Heleen over de Linden, die aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveert op sancties tegen Oost-Oekraïne, Rusland en de Krim, zijn de sanctiebesluiten breed opgetekend. Ook indirecte handel, zoals export via een ander land of met een Russische onderaannemer, is strafbaar. Voor eenmaal verdachte bedrijven zou het daarom lastig zijn om onder veroordeling uit te komen, maar de praktijk blijkt weerbarstiger te zijn.

‘Als je wil bewijzen dat sancties zijn overtreden, moet je internationaal onderzoek doen, zegt strafrechtadvocaat Tamara Buruma van Prakken d’Oliveira, die expertise heeft in sanctierecht. ‘Dat duurt lang en het is lastig om te bewijzen of echt in strijd met de sancties is gehandeld.’

Gasturbines

Verschillende Europese multinationals werden afgelopen jaren in verband gebracht met de Krim, en bleven voor zover Investico kon nagaan, eveneens onbestraft. Zo verkocht Siemens in 2015 en 2016 gasturbines aan een Russisch bedrijf, die later opdoken op de Krim. In 2021 werd een waterstation geopend waarbij pompen van het Deense Grundfos met motoren van Siemens gebruikt waren.

Na de Russische invasie van de Krim in 2014 legde de Europese Unie de im- en export van goederen naar het schiereiland aan banden. Sindsdien mogen Europese bedrijven er niet langer investeren in toerisme, in essentiële projecten in de telecommunicatie, energie en olie, gas, minerale grondstoffen, ook is het verboden om –en niet deel te nemen meer in grote infrastructurele projecten. Onder deze laatste bepaling valt ook het verbod op bijdragen aan de aanleg van de Krimbrug, die sinds 2018 het geannexeerde schiereiland met het Russische vasteland verbindt. Bovendien werd de bouw uitgevoerd door een bedrijf van oligarch Arkadi Rotenberg, een vertrouweling van president Poetin, die ook op de sanctielijst staat.

Dieseko zou volgens eerdere media-onthullingen in 2015 en 2016 zeker vier trilblokken á 1,5 miljoen euro hebben geleverd. Met zo’n onderdeel kunnen brugpijlers in de zeebodem worden geslagen. Zelf zegt het bedrijf: ‘Dieseko [heeft] alle medewerking aan het OM- onderzoek verleend. Op dit moment heeft het OM het dossier nog steeds onderhanden en om die reden gaan we niet in op vragen.’ Een woordvoerder verklaarde: ‘Het is gewoon een onderwerp wat we heel graag afgehandeld willen hebben.’

CAPE Holland en Dematec zouden krachtige heihamers geleverd hebben. Allpacks leverde eveneens een hamer, om fundamentpalen van de brug in de bodem te trillen. De curator van het bedrijf, dat inmiddels failliet is gegaan zegt in een reactie ‘zijdelings op de hoogte’ te zijn gebracht gebracht ‘van een strafrechtelijk onderzoek, maar we hebben hiermee geen directe bemoeienis.’

Het Zuid-Hollandse Allnamics verkocht zeer specialistische meetapparatuur en gaf zowel in Nederland als in Rusland een cursus om de apparatuur onder de knie te krijgen. Dat blijkt uit een verslag dat nog altijd op de website van een ingenieursbedrijf uit Sint-Petersburg staat. ‘Wij zijn van mening dat ons bedrijf destijds heeft voldaan aan de toen geldende sanctiewetgeving,’ laat directeur Remco Offenberg weten in reactie aan Investico.