Boeren hebben nauwelijks controle over de data die ze via hun machines en softwareprogramma’s delen met de buitenwereld. De meeste landbouwers hebben geen idee aan wie ze toestemming hebben gegeven voor het delen van hun informatie via bijvoorbeeld melkrobots, blijkt uit onderzoek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico met Trouw en De Groene Amsterdammer. Prijsmanipulaties op de grondstoffenmarkt en hogere prijzen in de supermarkten liggen daardoor op de loer.

Robots en slimme sensoren in de veehouderij zorgen ook niet voor meer dierenwelzijn, stelt de Raad voor Dierenaangelegenheden in een zienswijze die vandaag wordt gepresenteerd. ‘De belofte is dat uiteindelijk de gecombineerde sensordata met algoritmen beter in staat zullen blijken te zijn om iets over gezondheid en welzijn te zeggen, en dus goed zijn voor de dieren. Maar die situatie is nog (lang) niet bereikt’, aldus  de Raad, een adviesorgaan van de regering.

Enquête

Uit een enquête van Investico onder 135 melkveehouders, in samenwerking met boerenorganisatie Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie ZLTO , blijkt dat bijna 70 procent van alle bevraagde melkveehouders gelooft dat de fabrikant de data uit de melkrobot niet zonder toestemming mag delen met derden. Of dat werkelijk zo is, is echter onduidelijk.

Privacywetten bieden de boeren weinig bescherming omdat hun data niet over mensen, maar dieren of machines gaan. Bedrijven mogen persoonsgegevens niet zomaar delen met derden, maar zodra data niet te herleiden zijn tot een specifiek persoon maar bijvoorbeeld een koe beschrijven, vervalt die bescherming, zegt de Autoriteit Persoonsgegevens. Of bedrijfsgevoelige agrarische data zijn beschermd tegen bijvoorbeeld kunstmatig opdrijven van de voedselprijzen, blijft daardoor schimmig.

Misbruik van data

In de Verenigde Staten lopen twee rechtszaken over mogelijk misbruik van agrarische data. In Oklahoma strijdt een groep kippenboeren tegen kippenvleesverkopers die bedrijfsgevoelige data zouden gebruiken om de inkoopprijzen van het kippenvlees kunstmatig laag te houden. In Minnesota procederen consumenten tegen Agri Stat, een databedrijf dat boeren helpt efficiënter te werken maar ook gegevens zou hebben doorverkocht aan levensmiddelenbedrijven die daarmee de verkoopprijzen in supermarkten kunstmatig hoog kan houden.

In Nederland bestaan zorgen over het softwareprogramma LegManager waarmee pluimveehouders kosten en opbrengsten van een ei kunnen berekenen. Volgens Hugo Bens, pluimveehouder en bestuurder bij ZLTO is onduidelijk wat er met de data uit het softwareprogramma kan gebeuren. ‘De grootste angst bij kippenboeren is dat hun gezamenlijke, bedrijfsgevoelige data bij supermarkten terechtkomt.’

Ook bij melkrobots is onduidelijk wie toegang heeft tot waardevolle data die deze machines verzamelen en wat zij daarmee mogen doen. Bij een boer in Gelderland moesten 49 koeien worden afgemaakt omdat ze door een storing in de robot niet goed werden gemolken. Een Brabantse collega moest 15 dieren noodgedwongen naar de slacht brengen. De Gelderse melkveehouder Emiel Stam procedeert tegen de dealer van zijn melkrobot die de data over de fatale incidenten niet kon of wilde leveren. ‘Het komt er op neer dat de dealer en de fabrikant de data hebben en wij niet’, aldus  Stam.