Rabobank Nederland leende in 2019 bijna 24 miljoen euro aan de zakelijke tak van een Peruaanse katholieke organisatie die zich jarenlang schuldig heeft gemaakt aan kindermisbruik. De daders waren hooggeplaatste leden die de jeugdafdeling gebruikten voor de aanwas van nieuwe slachtoffers. Rabobank verstrekte de lening nadat de organisatie in de nasleep van het schandaal in geldnood kwam te zitten. De lening loopt nog.

Het gaat om Sodalitium Christianae Vitae, een door het Vaticaan erkende apostolische gemeenschap binnen de Katholieke kerk die is opgericht in 1971. De organisatie heeft meer dan twintigduizend leden in 25 landen en genoot voor het schandaal hoog aanzien in Peru.

Rabobank verstrekte de lening aan het landbouwbedrijf Agrícola San José, blijkt uit documenten die platform voor onderzoeksjournalistiek Investico opvroeg bij het Peruaanse kadaster. Agrícola San José is onderdeel van het zakelijk imperium van Sodalitium, blijkt onder meer uit gegevens van de Peruaanse Kamer van Koophandel. 

Het kindermisbruik door Sodalitium kwam in 2015 aan het licht toen onderzoeksjournalist Paola Ugaz een boek publiceerde met uitvoerige beschrijvingen van jarenlang fysiek, psychologisch en seksueel misbruik. Inmiddels zijn er tientallen slachtoffers bekend.

Het Peruaanse Openbaar Ministerie begon een strafzaak tegen vier Sodalitium-leden waaronder oprichter Luis Fernando Figari. Zij worden beschuldigd van het veroorzaken van ernstige psychologische schade bij de kinderen en deelname aan een criminele organisatie. Deze strafzaak loopt nog. Het Vaticaan deed eigen onderzoek en stuurde Figari en andere bestuursleden weg vanwege de ‘opmerkelijke ernst’ van het misbruik.

In reactie op de onthullingen trokken volgelingen hun leningen aan Sodalitium terug, zegt journalist Paola Ugaz. “De organisatie moest op zoek naar nieuwe financiële middelen en heeft nu banken nodig om het gat op te vullen.” Rabobank bood die financiële steun in 2019. Sinds enkele jaren is Rabobank actiever geworden in Peru als financier van de landbouwsector.

“Als de beschuldigingen kloppen is Rabobank met deze lening betrokken bij de schending van de mensenrechten van de slachtoffers van het kindermisbruik”, zegt Cees van Dam, hoogleraar onderneming en mensenrechten aan de Erasmus Universiteit. De slachtoffers hebben namelijk nog altijd geen genoegdoening gekregen. “Naar aanleiding van de publicaties in de Peruaanse media had de bank hier zonder meer onderzoek naar moeten doen.”

Relatie kerkorganisatie en landbouwbedrijf

Een woordvoerder van Rabobank noemt het kindermisbruik “buitengewoon ernstig en verwerpelijk”. Maar hij zegt dat de bestuurders of aandeelhouders van Agrícola San José geen directe banden hebben met Sodalitium. De bank stelt dat met de financiering geen belangen van Sodalitium zijn gediend.

Volgens onderzoeksjournalist en Sodalitium-kenner Paola Ugaz zijn de kerkorganisatie en het landbouwbedrijf wel degelijk met elkaar verbonden. Zo is de bestuursvoorzitter van Agrícola San José tevens directeur van ‘Inversiones San José’, het bedrijf dat de ‘kas’ is van de katholieke organisatie.

Het gebeurt vaker in Latijns-Amerika dat leden van religieuze ordes een netwerk van bedrijven opzetten waarvan de inkomsten heimelijk naar de religieuze organisatie stromen, zegt Wil Pansters, hoogleraar antropologie van Latijns Amerika aan de Universiteit Utrecht. “In Latijns-Amerika zijn dit soort religieuze groeperingen vaak breed actief. In de politiek, het rechtssysteem, het leger, maar ook het bedrijfsleven. Ze profiteren van hun connecties met de elite en van een relatief zwak democratisch bestel.” 

Meerdere bedrijven binnen het netwerk van Sodalitium worden beschuldigd van misdrijven zoals belastingontduiking, landroof en geweld op inheemse volkeren. Lokale boeren beschuldigen ook het bedrijf dat de lening van Rabobank ontving van landroof van hun inheemse grond. Rabobank zegt een strikt beleid te voeren op mensenrechten, dat geen enkele ruimte laat voor landroof.

“Als financiële instelling moet je uiterst prudent te werk gaan”, zegt Leen Paape, hoogleraar corporate governance aan Nyenrode Universiteit. “Als er ook maar enige twijfel is over de zuiverheid en integriteit van de cliënt zou de bank er ver vanaf moeten blijven. Rabobank had van de relatie met Sodalitium af kunnen en moeten weten. Het lijkt erop dat ze onvoldoende haar huiswerk heeft gedaan.”

Rabobank ontving in 2018 en vervolgens in 2021 al een boete van toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) vanwege de ondermaatse screening van nieuwe klanten. Banken zijn verplicht om hun klanten goed te onderzoeken, om te voorkomen dat ze meewerken aan mensenrechtenschendingen of witwassen. Toen verbetering bij de bank na de boetes uitbleef startte DNB in november vorig jaar een straftraject.