Vrouwen die een abortus ondergaan door het slikken van een abortuspil, worden door anti-abortusactivisten overgehaald om die behandeling met spoed ongedaan te maken door het slikken van een medisch riskante ‘spijtpil’. Anti-abortusdemonstranten bij abortusklinieken proberen vrouwen ter plekke over te halen, of door te verwijzen naar de evangelische organisatie ‘Er is Hulp’. Een huisartsenpraktijk op Urk schrijft de recepten vervolgens uit.

Dat blijkt uit onderzoek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor De Groene Amsterdammer. Het gebruik van de anti-abortuspil wordt vrijwel unaniem afgewezen door apothekers en artsen. Apothekersvereniging KNMP noemt de verstrekking ‘schandalig’.

Het gebruikte medicijn, met het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron, is niet geregistreerd als abortuspilstopper, zegt het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. De behandeling kan volgens het College ernstig effect hebben op zowel de vrouw als haar foetus.

Omstreden spijtpil overgewaaid uit de VS

De ‘spijtpil’ wordt aangeboden vanuit de pro-lifebeweging, die ernstige bezwaren heeft tegen abortus. De toepassing is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten, waar de pil eveneens omstreden is. Een studie naar de pil eind 2019 van de universiteit van Californië werd voortijdig afgebroken vanwege de medische risico’s voor de deelnemende vrouwen.

In Nederland wordt de pil vooral gepropageerd door de evangelische stichting ‘Schreeuw om Leven’ en daaraan verbonden hulplijn ‘Er is hulp’. Volgens een van de activisten is nog onlangs zeker één vrouw bij een abortuskliniek overtuigd om de abortuspilstopper te nemen.

Huisartsenpraktijk de Steenbank op Urk schrijft de pil jaarlijks uit aan ongeveer vijftien vrouwen, blijkt uit een verklaring van de betrokken huisarts Peter Hildering. Volgens hem is het gebruik medisch verantwoord en doen zich geen complicaties voor. Hildering overleed onlangs aan de gevolgen van Covid-19.

Ook ‘Er is Hulp’ houdt vol dat het niet onverantwoord is om vrouwen ‘met spijt’ aan een adres te helpen waar ze de abortuspilstopper voorgeschreven kunnen krijgen. Na het overlijden van de Urker huisarts is dat voorschrijven wel moeilijker geworden, zegt woordvoerder Chris Develing. Het aanbod om vrouwen te helpen is volgens hem om die reden onlangs van de website gehaald. De actiegroep zoekt volgens hem een nieuwe arts om het middel voorgeschreven te krijgen.

De Urker huisartsenpraktijk schreef de omstreden medicatie ook voor na het overlijden van Hildering, blijkt uit het Investico-onderzoek. Een redacteur die zich telefonisch voordeed als vrouw-met-spijt, kreeg het recept zonder veel vragen; ook al kende de huisarts haar niet en werd niet geïnformeerd naar eventueel ander medicijngebruik of medische geschiedenis. Van bedenktijd was evenmin sprake: een half uur na het telefonisch consult kon de anti-abortuspil via de apotheek worden afgehaald.

De praktijk schreef het recept voor op naam van de inmiddels overleden huisarts. Dat is strafbaar, zegt Annemieke Horikx van de apothekersvereniging. ‘Niemand, ook geen arts, mag voorschrijven onder de naam van een andere arts.’ Waarnemend huisarts Wilco Bloed op Urk wil geen vragen over de handelswijze beantwoorden.

Veel vrijheid voor artsen in voorschrijven geneesmiddelen

Volgens de Apothekersvereniging betreft het voorschrijven van de pil in feite een overdosis progesteron. ‘Dit is zonder goed onderzoek geen middel dat zomaar in het veld op deze vrouwen losgelaten mag worden.’

Huisartsen hebben veel vrijheid in het voorschrijven van geneesmiddelen, ook voor toepassingen die niet standaard zijn. Het ‘off-label’ voorschrijven, zonder gedegen klinische studie, is toegestaan wanneer uit de praktijk voldoende bewijs komt dat het middel helpt en het ‘voor de patiënt op dat moment de best denkbare behandeling is’, aldus de richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Het Genootschap heeft echter nog nooit van de abortuspilstopper gehoord, zegt de woordvoerder, ook niet als ‘off label’ toepassing.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd van het ministerie van VWS wijst het voorschrijven af: ‘Op dit moment is er geen aanleiding om het ‘off-label’ gebruik hiervan toe te staan’. Aanwijzingen dat de pil op grotere schaal dan via de evangelische hulpverleners en Urker huisartsenpraktijk wordt voorgeschreven, heeft de dienst niet. Voor het uitschrijven op andermans naam ‘kan de Inspectie overwegen aangifte te doen’, aldus de woordvoerder.