Zelfs zijn dood lijkt door Desi Bouterse tot in de puntjes geregisseerd. De oud-president van Suriname, in eigen land veroordeeld voor zijn rol bij de Decembermoorden,¹ in Nederland bij verstek veroordeeld voor drugshandel,² overleed kort voor kerst. Tijdens kerstnacht ging de tori (het gerucht) over zijn overlijden al rond in Suriname en kwamen vrienden en partijgenoten naar zijn villa in Leonsberg, aan de rand van Paramaribo. In de vroege ochtend arriveerde het lichaam zelf, zegt zijn familie, in een busje. Wie Bouterse bracht, en waar de voortvluchtige gestorven is, is voor de Surinaamse politie een raadsel. Voordat het Openbaar Ministerie het lichaam in beslag nam voor onderzoek,³ kwamen meerdere mensen de opgebaarde Bouterse de laatste eer bewijzen.⁴

Bouterse was van 1980 tot 1988 leider van de militaire dictatuur in Suriname, nadat hij met andere sergeanten van het Surinaamse leger een militaire coup pleegde. Maar zijn regime verloor al snel aan draagvlak. Rond 8 december vonden de Decembermoorden plaats, en werden vijftien tegenstanders van Bouterses bewind - onder wie vakbondsleden, academici, advocaten en journalisten - onder leiding van Bouterse genadeloos gemarteld en geëxecuteerd in Fort Zeelandia te Paramaribo.⁵ De kogelgaten van de geloste schoten zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar in de muur van het fort.⁶

Het Decembermoordenproces begon in 2007, 25 jaar na de moorden, en sleepte zich jaren voort. In 2010, toen de zaak nog liep, werd Bouterse democratisch gekozen als president.⁷ Hij bleef twee termijnen aan, totdat in 2020 huidig president Chan Santokhi het stokje overnam. Tijdens zijn eigen presidentschap deed Bouterse er alles aan de rechtsgang te frustreren: rechters werden onder druk gezet, hun beveiliging ingetrokken, en Bouterse voerde een amnestiewet in om straffeloosheid voor de betrokkenen bij de Decembermoorden te waarborgen. Het Constitutioneel Hof oordeelde echter dat de wet in strijd was met fundamentele mensenrechten, waarop het proces werd voortgezet.⁸ Bouterse stelde aanvankelijk dat de vijftien slachtoffers van de Decembermoorden waren omgekomen tijdens een vluchtpoging,⁹ maar uit getuigenissen blijkt een wrange werkelijkheid. Zo beschreef een getuige dat de slachtoffers tijdens martelingen werden geschopt en geslagen,¹⁰ en een ander hoe lichamen verspreid lagen op de bovenverdieping van Fort Zeelandia.¹¹

In 2019, nog tijdens zijn presidentschap, werd Bouterse door de krijgsraad tot twintig jaar cel veroordeeld voor zijn leidende rol bij de Decembermoorden. Bouterse nam uiteindelijk weliswaar ‘politieke verantwoordelijkheid’ voor de moorden, maar probeerde zijn directe betrokkenheid te minimaliseren,¹² en ging na zijn veroordeling in hoger beroep. Eind 2023 bevestigde het Surinaamse Hof van Justitie de veroordeling van Bouterse en vier medeplegers.¹³ Ruim veertig jaar na de Decembermoorden moest Bouterse de cel in. Even lijken de Decembermoorden, na decennia, eindelijk tot een eerlijke afwikkeling te komen. Aanvankelijk wekken Bouterse en zijn advocaat de indruk zich bij het vonnis neer te leggen,¹⁴ maar als Bouterse even later verzuimt zich te melden bij de gevangenis, blijkt dat niet meer dan een schijnbeweging.

Investico voerde in de maanden voor de dood van Bouterse gesprekken met vele betrokkenen in Suriname en Nederland, en reconstrueerde de aanloop naar zijn mislukte gevangenneming en de manier waarop zijn verdwijning het jaar daarna boven de Surinaamse politiek bleef hangen en die beïnvloedde.

Zelfs nu nog splijt de veroordeelde moordenaar de Surinaamse samenleving in tweeën. Terwijl sommigen achterblijven met een gevoel van onrechtvaardigheid, nu hij geen dag in de cel gezeten heeft, eisten anderen een staatsbegrafenis. Bouterse heeft nog altijd veel fanatieke aanhangers. Zijn Nationale Democratische Partij (NDP), beschouwt zich als de enige politieke partij die niet aan één etnische groep gekoppeld is. Ondanks Surinames uitgestrektheid, is de samenleving met zo’n 620.000 inwoners zeer klein: geruchten doen er snel de ronde en bijna alles is een publiek geheim.

Waar Bouta zich het afgelopen jaar schuilhield, was regelmatig het gesprek van de dag. Hij zou dialyseren in Cuba, zich schuilhouden in het Amazonegebied, of juist in zijn eigen woning verblijven. Maar wat nou écht waar is, wordt tot nu toe niet duidelijk. Sterker, na zijn dood dient zich weer een nieuw mysterie aan: Hoe kwam het lichaam in zijn woning in Leonsberg terecht en wie heeft hem daar gebracht? Bouterse maakte handig gebruik van die ongrijpbaarheid, en zelfs na zijn dood blijft hij de gemoederen verdelen en de speculaties voeden.

Op verdachte wijze

‘Ik hoop niet dat zijn sterfbed de oplossing voor hem is’, zei nabestaande Sunil Oemrawsingh afgelopen september nog.¹⁵ Oemrawsingh verloor in 1982 twee van zijn ooms, prominente intellectuelen. Eén van hen stierf op verdachte wijze in het westelijke district Nickerie, de ander werd geëxecuteerd in Fort Zeelandia. Op de avond voor de Decembermoorden zag Oemrawsingh vanuit zijn huis, dat niet ver van het fort lag, pantserwagens met militairen erin die in de lucht schoten. Later bleek dat deze schoten onderdeel waren van een afleidingsmanoeuvre van de militairen om hun acties in Fort Zeelandia te maskeren.

Oemrawsingh zit in zijn voortuin in Paramaribo als hij erop terugblikt. Het is een broeierige avond, achter hem staat in een emmer ijs een ‘djogo’ klaar, de kenmerkende literfles Parbo-bier. ‘Pas wel op, soms schiet er een schorpioen langs’, grapt hij tussendoor. Net als de andere zeven nabestaanden van de Decembermoorden die we de afgelopen maanden spraken, evenals ministers, advocaten en andere betrokkenen bij het proces, roemt Oemrawsingh de ‘drie moedige vrouwelijke rechters’ die het eindvonnis tegen Bouterse uitspraken. Oemrawsingh zelf richtte in 2009, aan de vooravond van Bouterses tweede termijn als president, samen met mede-nabestaanden een stichting op om de nagedachtenis aan de slachtoffers van de Decembermoorden in ere te houden.¹⁶ Ze plaatsten een monument in Fort Zeelandia, natuurlijk vanwege de symboliek - maar óók omdat het Fort UNESCO Werelderfgoed is, en als het monument daar integraal onderdeel van uitmaakt, mag niemand er meer aankomen. ‘Want in Suriname hebben we de onhebbelijkheid dat bepaalde mensen kunnen denken: “Jij hebt hier iets neergezet, we breken het af en zetten er iets anders neer,’ zegt Oemrawsingh.

Hij volgde het proces tegen Bouterse, dat met tussenpozen zestien jaar bestreek, op de voet. Toen het vonnis eindelijk werd geveld was Bouterse een oude man geworden, ziet Oemrawsingh als deze bij een van de eerdere zittingen de zaal binnen sjokt. Het is een van de weinige zittingen die Bouterse überhaupt bijwoont.¹⁷ ‘Dat is misschien het menselijke dat in ons ligt, dat we enige mate van compassie hebben. Maar niet dat ik zeg: Hij is oud, dus laat maar gaan. Je moet verantwoordelijk gesteld worden voor de daden die je hebt verricht.’

Op de dag waarop Bouterse zich moet melden bij de gevangenis, drie weken na de veroordeling, verzamelen sympathisanten zich in Leonsberg. Ze zijn door de NDP opgeroepen voor een ‘solidariteitsbetuiging’.¹⁸ Maar Bouterse is er niet. Zijn echtgenoot, Ingrid Bouterse-Waldring (‘Waar is hij?’ ‘Dat weet ik niet’), kondigt aan dat de veroordeelde zich niet zal melden: ‘Dit is een politiek proces, en daarom willen wij een politiek antwoord geven.’¹⁹

Terwijl drie medeveroordeelden zich die dag laten insluiten in Santo Boma, komen Bouterse en zijn lijfwacht Iwan Dijksteel niet opdagen.²⁰ De sfeer in Suriname is die weken gespannen. Dat komt niet in de laatste plaats door Bouterse zelf, die bij zijn laatste publieke optreden, in december 2023, enerzijds oproept tot kalmte en anderzijds waarschuwt dat de zaken na zijn veroordeling ‘uit de hand zouden kunnen gaan lopen’.²¹ In dezelfde periode lekt een geheime dreigingsanalyse van de Surinaamse politie uit, waarin mogelijke ‘wanordelijkheden en geweld’ rond de veroordeling van Bouterse geïnventariseerd worden. Loyalisten, die toegang zouden hebben tot een groot aantal wapens, sommigen opererend van binnenuit het leger, zouden ‘reële dreigingen’ voor de openbare orde vormen.²² Op de dag van de uitspraak in hoger beroep, waar Bouterse zelf overigens niet bij aanwezig is, is de stad hermetisch afgesloten,²³ en op de dag dat hij zich moet melden bij de gevangenis, stelt Suriname een veiligheidsplan in werking.²⁴ De bestorming van het Surinaamse parlement in februari 2023, waarbij protesten tegen de regering uitmondden in rellen, ligt daarbij nog vers in het geheugen. Volgens defensieminister Krishna Mathoera was die dag ‘een dieptepunt’, vertelt ze aan Investico, die ‘veel angst gecreëerd’ heeft: ‘Er zijn burgers mishandeld en er is geplunderd.²⁵’

Bouterse lijkt de onrust, die hij deels zelf heeft veroorzaakt, aanvankelijk te gebruiken als drukmiddel om onderhandelingen over zijn gevangenschap af te dwingen. Hij belt eind december 2023 persoonlijk in bij een Surinaams radiostation, waar hij vertelt dat zijn advocaat in beraad is met ‘mensen die namens de leiding praten’: de regering zou hem ‘een stukje zachte landing’ aangeboden hebben.²⁶ Het ‘voorkomen dat er chaos ontstaat’ is daarbij zijn hoogste doel. ‘Men praat, men kijkt naar mogelijkheden, want niemand is gebaat bij een situatie in Suriname die escaleert,’ zegt Bouterse. ‘We gaan het op z’n Surinaams oplossen.’

De huidige president van Suriname, Santokhi, was er na het vonnis duidelijk over: ‘Eén ding staat vast: er is een vonnis, en dat vonnis moet worden uitgevoerd. De wetten van het land moeten gevolgd worden’, zei hij tegen Nieuwsuur.²⁷ Hij ontkent dan ook dat er onderhandelingen over een ‘zachte landing’ hebben plaatsgevonden. ‘Het moge ook duidelijk zijn dat de regering de uitspraak van de onafhankelijke rechter niet naast zich neer mag leggen of daarover “onderhandelingen” kan voeren,’ zei hij in een statement.²⁸

Ondanks de officiële ontkenning door president Santokhi, weet de advocaat van Bouterse, Irwin Kanhai, wel een alternatieve detentielocatie voor hem te bedingen. In eerste instantie wordt er in opdracht van Justitie een privé-cel voor Bouterse gebouwd op het terrein van het Militair Hospitaal, waar ook een geboortekliniek gevestigd is. Aanvankelijk was het onduidelijk of het gebouw daadwerkelijk een gevangenis voor Bouta moest worden, maar defensieminister Mathoera en haar collega Kenneth Amoksi van justitie laten beiden aan Investico weten dat dat klopt. Mathoera: ‘Justitie heeft dat gevraagd, en wij hebben het terrein ter beschikking gesteld.’²⁹ Dat er nog geen gevangenisverblijf voor Bouterse geregeld was op het moment van de uitspraak is niet gek, zeggen meerdere bronnen, dat komt omdat de datum van het vonnis lange tijd onduidelijk was. Maar de locatie van de bajes valt wél op: de potentiële cel werd direct achter de vrij lage muur van het militair terrein gebouwd, midden in Paramaribo, pal naast een druk kruispunt. Het kleine stenen gebouwtje staat daar inmiddels al een jaar onafgemaakt en verlaten, alsof de metselaars even pauze zijn gaan houden.³⁰

Dat het gebouw nooit is afgemaakt zou komen door jurisprudentie van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens: zo’n privécel staat gelijk aan opsluiting in isolatie, en dat mag niet zomaar - dat is in feite een strafverzwaring. Waarom er überhaupt een privégevangenis voor Bouterse werd gebouwd, en hij niet gewoon zijn gevangenisstraf in Santo Boma kon uitzitten, had te maken met zijn veiligheid en gezondheid. Justitieminister Amoksi: ‘Als staat ben je verantwoordelijk voor iedereen die je in de gevangenis insluit. Je gaat de veiligheid van de persoon na, en zijn of haar gezondheid. Als diegene gezondheidsissues heeft, wil je niet verantwoordelijk worden gehouden voor iets negatiefs wat er met die persoon zou kunnen gebeuren.’³¹

En hoewel het onduidelijk is hóe ziek Bouterse was, en wat hij nou precies mankeerde - Investico interviewde meerdere bronnen en hoorde verhalen over nierfalen, problemen met zijn lever, problemen met zijn prostaat - kwam uit onderhandelingen van de advocaat van Bouterse met het Openbaar Ministerie al snel het ‘zorghotel’ op tafel als alternatief.³² Het RCR Zorghotel, ooit opgericht voor zorgbehoevende Nederlanders die op vakantie kwamen in Paramaribo, is een soort vakantieverblijf waar medische diensten worden verleend en patiënten worden behandeld en verpleegd.³³ Het lichtgele gebouw met rode accenten heeft een U-vorm, twee vleugels en ligt aan de Anton Dragtenweg, pal aan de Surinamerivier. In de achtertuin van het pand ligt een zwembad dat idyllisch oogt, maar ook vergane glorie uitstraalt. Het Zorghotel werd benaderd door de autoriteiten om de mogelijkheid voor de opvang van Bouterse te onderzoeken. Die onderhandelingen begonnen destijds rond de jaarwisseling. ‘Het was heel kort dag, dus alles moest snel voorbereid worden’, vertelt een bron. Weinig mensen waren op de hoogte. ‘Medewerkers van het hotel dachten dat de ruimte verhuurd zou gaan worden voor een evenement.’ Bouterse zou op de tweede verdieping worden ondergebracht, waar een gehele vleugel voor hem werd gereserveerd. De wanden op die verdieping zijn ironisch genoeg paars - de kleur van de NDP.

De veroordeelde zou er een kamer krijgen met koud en warm water, airco, wifi én Netflix. Vanuit Bouterse was er de wens dat Dijksteel hem zou vergezellen, maar volgens een bron is dat nooit met het Zorghotel overlegd. De veroordeelde moest zich daar op dinsdag 16 januari om zes uur melden, maar kwam niet opdagen. Er werd de hele avond op Bouterse gewacht. Pas om elf of twaalf uur 's nachts kwam er een telefoontje. De boodschap? ‘Hij komt niet.’

Een dag later valt de politie de woning van Bouterse binnen, maar Baas Bouta - zoals hij in de volksmond werd genoemd - is al gevlogen.³⁴ Ook Dijksteel, veroordeeld tot vijftien jaar cel, is nergens te bekennen. Later hoorde de bron dat Bouterse zich niet gemeld had omdat hij bang was vergiftigd te worden. ‘Dat hij mogelijk om die reden afgezien heeft van opname, vind ik echt erg, dat zou echt niet gebeuren.’

Bouterse is altijd al zeer angstig geweest om vergiftigd te worden, vertellen meerdere bronnen aan Investico. Om die reden is Dijksteel niet alleen zijn persoonlijke lijfwacht, maar ook zijn kok. ‘Hij is de enige die hij vertrouwt’, zegt een familielid van de voormalig lijfwacht. Die angst nam alleen maar toe met oog op zijn gevangenschap, waar hij afhankelijk zou zijn van wat hem voorgezet wordt.

Misschien dat het om die reden is dat Iwan Dijksteel, op de avond voordat Bouterse zich bij het zorghotel moet melden, zijn familie via WhatsApp een emoticon van een saluerende persoon stuurt. ‘Op dat moment wisten we dat ze ervandoor gingen,’ zegt het familielid.

‘Rust en stabiliteit’

‘Alle mensen in Suriname zijn heel verheugd. Het volk van Suriname heeft al lang uitgekeken naar dit moment’, zegt president Santokhi. Op 1 oktober 2024 is het stof rond de vlucht van Bouterse neergedaald. Paramaribo loopt vol met mannen in pakken, en president Santokhi belegt een persconferentie in het Kabinet van de President. Er gloort eindelijk hoop voor Suriname, dat na het vertrek van Bouterse als president haast failliet was, enorme leningen moest afsluiten bij onder andere het IMF,³⁵ en al jaren gebukt gaat onder torenhoge inflatie en enorme bezuinigingen.

Die dag maken het Franse TotalEnergies en het Amerikaanse APA bekend dat zij de knoop hebben doorgehakt en miljarden zullen investeren in oliewinning in het Surinaamse diepzeegebied.³⁶ Voor een zaal vol journalisten en notabelen schudden de glunderende topmannen de hand van een al even blije Santokhi, die spreekt van ‘een historische dag. Een belangrijke dag. Een dag die onze toekomst mede zal bepalen’. De langverwachte investering van 10,5 miljard dollar moet ruim genoeg zijn om Suriname uit de financiële malaise te trekken. De algemeen directeur van de Staatsolie Maatschappij Suriname, Annand Jagesar, voegt daar wel een kritische noot aan toe. Hij waarschuwt dat het bestuur van Suriname niet opnieuw aan corruptie en wanbeleid ten prooi mag vallen, verwijzend naar het gebrek aan vooruitgang ondanks eerdere miljardenopbrensten uit natuurlijke hulpbronnen.³⁷

Dat Bouterse verdwenen is, heeft bijgedragen aan de rust in het land, wat ook ten goede kwam aan het rondkrijgen van de deal, vertelt een ingewijde aan Investico. “Rust en stabiliteit zijn essentieel voor de credit ratings van een land. Hoe beter die ratings, hoe meer vertrouwen internationale investeerders hebben en hoe aantrekkelijker investeringen in Suriname worden.” Kortom: rust in het land was essentieel voor het rondkrijgen van de oliedeal.

Bovendien maken de aangekondigde olie-investeringen de komende verkiezingen in Suriname, in mei 2025, zo mogelijk nog spannender. Er wordt een nieuw parlement gekozen dat daarna de president en vicepresident kiest. Daar is een twee derde meerderheid voor nodig. Alle partijen willen de presidentspositie bemachtigen om controle te krijgen over de miljardenopbrengsten en de richting waarin het land zich ontwikkelt. En bij de NDP, de belangrijkste uitdager van de huidige grootste partij VHP, is na het vertrek van Bouterse nog geen duidelijke opvolger opgestaan. Dat wekt de indruk dat het land - en vooral ook de huidige machthebbers - enige baat heeft bij een voortvluchtige Bouterse. Vanuit de cel had Bouterse zijn achterban kunnen mobiliseren. Zoals nabestaande Sunil Oemrawsingh het verwoordde: ‘Ik had niet verwacht dat hij zou lopen. Ik had juist gedacht dat hij er politiek munt uit zou slaan door zich aan te melden om zo een soort martelaar uit te hangen.’

Hoewel er allerlei speculaties de ronde doen, is tot vandaag de dag niet duidelijk waar Bouterse en Dijksteel het afgelopen jaar hun toevlucht zochten. Bouterse was volgens de mofokoranti - het Surinaamse mondelinge geruchtencircuit - in Venezuela, in Cuba, in een van zijn vele buitenverblijven in het Surinaamse binnenland, of zelfs in zijn eigen woning in Leonsberg. Uit bronnen van Investico blijkt dat Bouterse zich afgelopen jaar in ieder geval vrij genoeg voelde om af en toe zijn schuilplaats te verlaten.

Midden juli 2024 woonde Bouterse een bijeenkomst van de NDP bij, waar de partijtop aanwezig was. Met de presidentsverkiezingen in zicht ontstond onrust over zijn opvolging: de keuze lag tussen ‘frisse wind’ Jenny Simons en veteraan Ramon Abrahams, wat de partij in tweeën spleet. De bijeenkomst vond plaats in zijn woning op Leonsberg, en er zouden ongeveer vijf mensen aanwezig zijn geweest. Bouterse zou hier hebben aangestuurd op het benoemen van Simons, die vervolgens overtuigend door de partijleden werd gekozen. Bouterse zelf werd kort daarop verkozen tot ‘erevoorzitter’,³⁸ en de NDP hoopte hem na de verkiezingen gratie te kunnen verlenen.³⁹ Waarom hij het risico zou nemen om zijn schuilplaats te verlaten en terug te keren naar Paramaribo is simpel, vertelt een van de bronnen. ‘Hij liep geen risico.’ Volgens een andere bron werd de voortvluchtige moordenaar kort daarna wel ‘weggejaagd’, omdat hij zich ‘niet aan afspraken zou hebben gehouden.’

Bijna een jaar lang werd⁴⁰ de woning van Bouterse, voor zover bekend, slechts één keer doorzocht door de politie. Ondanks herhaaldelijke oproepen om actief op zoek te gaan naar de voortvluchtige moordenaar werden er geen verdere invallen bekendgemaakt. Dat de politie en het Openbaar Ministerie ogenschijnlijk geen haast maakten met de opsporing van de meervoudig moordenaar, onderstreept het beeld dat het zonder Bouterse eigenlijk wel lekker rustig is in Suriname. De procureur-generaal stelt overigens dat er wel degelijk gezocht werd maar dat de politie, en daarbij wijst ze naar de regering, kampt met een gebrek aan capaciteit en opsporingsmiddelen.⁴¹ Bouterse staat op verzoek van Suriname weliswaar op de internationale opsporingslijst van Interpol,⁴² maar er staat in Suriname geen prijs op zijn hoofd.

President Santokhi zegt in een Surinaams radioprogramma dat hem niet te verwijten valt dat Bouterse onvindbaar is.⁴³ Volgens hem is de ‘trias politica-gedachte’ steeds gehanteerd en hebben de rechterlijke macht en het Surinaamse Openbaar Ministerie hun werk correct gedaan. ‘Laat men geen struisvogel spelen,’ voegt hij daaraan toe, een uitspraak die wringt gezien zijn eigen rol als eindverantwoordelijke. Terwijl Santokhi verhalen die iets anders suggereren naar het rijk der fabelen verwijst, blijft onduidelijk waarom zijn regering niet meer heeft gedaan om de voortvluchtige Bouterse daadwerkelijk te grijpen.

De hele Kerstnacht gonst het al dat Bouterse overleden is. Prominente figuren zoals NDP’er Ramon Abrahams, Melvin Linscheer - jarenlang rechterhand van Bouterse en huidig veiligheidsadviseur van president Santokhi - en voormalig vice-president Ashwin Adhin arriveren rond drie uur 's nachts bij zijn woning.⁴⁴ Vicepresident Ronnie Brunswijk zegt later dat hij nog appjes van Bouterse kreeg, zo’n week voor diens overlijden.⁴⁵ Opvallend genoeg ontbreekt het die Kerstnacht aan zichtbare politiepatrouilles, zowel op de weg bij de woning als in de Surinamerivier erachter.⁴⁶ Dit maakt het mogelijk dat de familie nu claimt dat het lichaam van Bouterse pas rond half vijf 's ochtends vanuit een geheime locatie in zijn woning wordt afgeleverd.⁴⁷ De timing is opmerkelijk: twee dagen eerder hadden de autoriteiten nog invallen gedaan in onder meer de woning van Bouterse en locaties in Cassewinica en Brokobaka, zonder resultaat.⁴⁸ Eind december laat het OM weten dat via obductie de doodsoorzaak is vastgesteld: leverfalen, veroorzaakt door chronisch alcoholgebruik.⁴⁹

Hoewel Dijksteel, de lijfwacht van Bouterse, nog niet boven water is, was hij wel aanwezig bij zijn overlijden, vermoedt een familielid van de betrokkene. ‘Hij was continu met hem. Hij was zijn guard en verzorger’, laat het familielid weten aan Investico. Het is niet duidelijk waar Dijksteel nu is.

‘We want Bouta. We want Bouta’, galmt het door Ocer, het partijcentrum van de

NDP. Ondanks dat de regering besloot Bouterse geen staatsbegrafenis te geven, trekken er vandaag tienduizenden mensen naar het huis van de partij, voor de crematie van hun leider. Velen zijn gehuld in paarse kleding, of dragen een pangi, een traditionele omslagdoek, speciaal gemaakt voor de ceremonie. Buiten staan verschillende kraampjes waar volop Borgoe (Surinaamse rum), markoesasap en Parbo-bier wordt verkocht. Het publiek is fanatiek: ze willen nog geen afscheid nemen van Bouterse. Een man net buiten de ingang, zei net gedag tegen Bouterse bij zijn kist, vertelt hij. ‘Het was emotioneel om hem daar te zien liggen. Hij heeft altijd de schuld gehad van alles. Maar nu is hij er niet meer, dus hij zal de schuld niet meer kunnen krijgen.’ Een ander: ‘Of je het met ‘m eens was of niet. Hij heeft zijn stempel gedrukt op Suriname.’

Het komt meermaals in de speeches voorbij: Bouterse was een man van het volk. Hij had oog voor jongeren, vrouwen en verschillende bevolkingsgroepen. Op dat gedachtegoed wordt vandaag flink doorgeborduurd. De stem van ‘Baas’ galmt meermaals over het terrein, foto’s en video’s worden op een groot scherm afgespeeld. De nieuwe voorzitter van de partij, Jenny Simons, is er duidelijk over: ‘Het is net iets meer dan een jaar geleden dat Desi Bouterse hier stond op het podium. Hij zei: 'Ga en win op 25 mei 2025 die verkiezingen”, roept ze met een overslaande stem.

Tijdens de speech van Steve Meye, lange tijd Bouterse’s persoonlijke predikant, begint het publiek ineens luidkeels te joelen en applaudisseren. Langs het partijcentrum vliegt een helikopter gevaarlijk laag heen en weer, op de deuren prijkt een uitvergrote foto van het staatsieportret van Bouterse. Meye moet zijn speech voor enkele minuten staken maar roept - nadat het publiek tot bedaren komt - uit volle borst: ‘Dat is wat wij noemen volkseer!’, waarop Ingrid Bouterse een opzwepend handgebaar maakt. Waar de regering baat had bij een verdwenen Bouterse, lijkt de ex-president en veroordeelde met zijn dood alsnog de functie van martelaar te kunnen vervullen.

In samenwerking met Ank Kuipers, journalist in Paramaribo.

Dit verhaal is onderdeel van een tweeluik, heeft u tips over dit onderwerp, zoek dan contact via vandenbraak@platform-investico.nl of vanderpol@platform-investico.nl. Dit onderzoek wordt mogelijk gemaakt door het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en het Postcode Loterij Fonds van Free Press Unlimited.