Ruim tien procent van alle schuldzaken bij Nederlandse kantonrechters wordt aangespannen door één bedrijf: schuldkoper Direct Pay. Relatief kleine schuldzaken van het bedrijf veroorzaken een overgroot deel van de werklast van kantonrechters. Meer dan een derde van alle kantonzaken in Nederland gaat over schulden. Per werkdag sleept Direct Pay 165 debiteuren voor de rechter. Dat zijn er 42 duizend per jaar, evenveel mensen als er wonen in De Bilt.

Concurrenten van het bedrijf doen veel minder vaak een beroep op de kantonrechter. Direct Pay was afgelopen jaar goed voor bijna tachtig procent van alle zaken die werden aangespannen door schuldkopers. Het aantal zaken dat het voor de rechter bracht, steeg de laatste vijf jaar met zeshonderd procent. Concurrent schuldkoper Hoist, die na Direct Pay het vaakst naar de rechter liep, deed dat ‘slechts’ 7000 keer.

De gang naar de rechter lijkt een bewuste strategie om schuldenaren maximaal onder druk te zetten, blijkt uit onderzoek van actualiteitenprogramma Nieuwsuur en platform voor onderzoeksjournalistiek Investico. Ook bij kleine schulden legt Direct Pay beslag op iemands bankrekening. Daar is een vonnis van de kantonrechter voor nodig. Bijna driekwart van de debiteuren van Direct Pay wordt bij verstek (afwezigheid) veroordeeld. Debiteuren komen geregeld niet opdagen omdat ze uit correspondentie met het bedrijf hadden begrepen dat de rechtszaak niet door zou gaan.

Word nu Vriend van Investico en versterk de onderzoeksjournalistiek in Nederland

Steun ons

‘Een gang naar de rechter mag slechts een laatste stap zijn’, zegt Marco Florijn, directeur van de branchevereniging voor schuldhulpverleners NVVK. ‘Ons rechtssysteem is zo ingericht dat je schuldproblemen eerst in overleg oplost. Pas als dat niet lukt ga je naar de rechter. Maar schuldkopers zijn bij uitstek slecht bereikbaar voor overleg. Veel schuldregelingen stranden door hun toedoen.’

Schuldopkoper Direct Pay ziet de last die ze legt op het rechterlijk systeem niet als een probleem. ‘De toename in het aantal zaken toont het succes van ons bedrijf. De handel in webwinkel-schulden groeit en wij hebben daar een groot aandeel in. Meer handel in schuld betekent meer rechtszaken’, zegt Marco van Katwijk, Chief Operating Officer bij het bedrijf. Hij ontkent de slechte bereikbaarheid voor debiteuren die hun schuld buiten de rechter om willen regelen. ‘Ook voor ons is de gang naar de rechter een laatste stap.’

Kantonrechter Monetta Ulrici van de Rechtbank Amsterdam reageert verrast op het aantal zaken van Direct Pay. ‘Het overgrote deel van de zaken zijn verstekzaken. Daar rekent Direct Pay ook op. Dat kunnen we zien aan de manier waarop ze hun dagvaardingen opstellen. Die bevatten veelal gestandaardiseerde teksten.’

Incassobureau Direct Pay werd groot in het opkopen van schulden. Bedrijven als Essent, T-Mobile, Vodafone en webshop Otto dragen hun onbetaalde facturen over aan dit bedrijf, dat ze vervolgens voor hen int. De grootste groei maakt het bedrijf nu door openstaande rekeningen op te kopen van webshops, zegt Van Katwijk. Namen van klanten wil hij niet noemen.

In de juridische procedure worden debiteuren geregeld op het verkeerde been gezet door Direct Pay, blijkt uit het onderzoek van Investico en Nieuwsuur. Norman Dohmen uit Brunssum werd gedaagd door Direct Pay, maar kreeg daarna een brief dat de dagvaarding niet door zou gaan als hij een betalingsregeling zou treffen. ‘Als leek denk je dan dat het wel meevalt,’ zegt zijn juridisch adviseur Roel Schreuders. ‘Op die manier trappen meerdere mensen in de val. Dan komen ze niet naar de rechtbank en krijgen ze een verstekvonnis waarbij ze niet zijn gehoord.’

Roy Stroucken, kapper in het Limburgse Kerkrade, overkwam hetzelfde. Nadat Direct Pay een zaak had aangespannen, kreeg hij een brief dat hij een gerechtelijke procedure nog kon voorkomen als hij op tijd zou betalen. ‘Ik heb netjes op die brief gereageerd en gezegd dat ik het niet eens was met de schuldeis. Ik dacht dat de rechtszaak niet meer doorging. Maar dat bleek niet zo te zijn, dus werd ik veroordeeld zonder dat ik was gehoord. Als ik had geweten dat Direct Pay mijn zaak gewoon doorzette, had ik me verdedigd. Maar ik wist het niet.’

Direct Pay laat weten dat het in elke fase probeert om kosten voor debiteuren te beperken. Om die reden biedt het ook na de dagvaarding nog de mogelijkheid om een betalingsregeling te treffen, aldus het bedrijf.

Dat Direct Pay niet rekent op veel tegenspraak bij de rechter, blijkt ook uit de gebrekkige dossiers die daar worden voorgelegd. Norman Dohmen maakte afgelopen voorjaar bezwaar tegen zijn veroordeling. In juli oordeelde de Limburgse kantonrechter dat de eis van Direct Pay gebaseerd was op een gebrekkig dossier waarin contracten en nota’s ontbraken; onduidelijk was om welke kostenpost het ging, en of de klant de rekening nu wel of niet had betaald. In een ander dossier kwam de Limburgse rechter tot dezelfde conclusie.

Direct Pay laat weten wil niet op deze specifieke zaken ingaan. ‘Juist aan kleine schulden besteden consumenten weinig aandacht. Daarom moeten wij relatief vaak naar de rechter stappen,’ aldus het bedrijf.

Het bedrijfsmodel van de schuldopkopers kan rekenen op kritiek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Die liet in een eerder artikel van Investico en De Groene Amsterdammer weten ernstig te twijfelen of schuldkopers wel voldoende capaciteit hebben om zorgvuldig met opgekochte schulden om te gaan: ‘De overdracht van leningen is economisch waarschijnlijk niet meer aantrekkelijk als de bedrijven zich aan de AFM-richtlijnen houden,’ aldus de toezichthouder.

Demissionair minister van Veiligheid & Justitie Stef Blok liet onlangs weten niet te willen onderzoeken of er een verbod kan komen op de verkoop van particuliere schulden. Volgens hem functioneert de sector goed, en is er slechts sprake van enkele bedrijven die zich niet aan de regels houden.

‘Stuitend onverschillig,’ noemt Jasper van Dijk (SP) de houding van de bewindvoerder. ‘We moeten juist zorgen dat we mensen beschermen tegen de incasso-industrie,’ zegt hij. Van Dijk werkt momenteel aan een verbod op doorverkoop van particuliere schulden.

Investico werkt altijd samen met andere media. Zo versterken we de onderzoeksjournalistiek in Nederland.

Lees meer over ons

Het nieuwe kabinet kondigt ook enkele maatregelen tegen misstanden in de incassosector aan. Zo wil Rutte III strenger gaan handhaven op het maximale bedrag dat incassobureau’s in rekening mogen brengen. Ook komt er een nationaal incassoregister: bureau’s die vaak de fout ingaan kunnen boetes krijgen en uiteindelijk uit het register geschrapt worden, zo luiden de voornemens.

Direct Pay verwacht dit jaar hetzelfde aantal zaken aan te spannen als in 2016. Naar aanleiding van onze vragen kondigt bedrijf wel maatregelen aan om volgend jaar te proberen minder zaken aan te spannen. Daartoe belooft het bedrijf onder meer incassokosten kwijt te schelden aan mensen in de bijstand en zich coulanter op te stellen bij betalingsregelingen.