Illegaal gekapt teakhout uit Zuid-Soedan komt via India waarschijnlijk terecht in Europese en Nederlandse woonwinkels en tuinmeubelcentra. Indiase houthandelaren halen het hout illegaal uit Oost-Afrika en exporteren het na bewerking als Indiaas product. Dat blijkt uit onderzoek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor De Groene Amsterdammer. 

 Zuid-Soedan was van 2013 tot begin dit jaar toneel van een gewelddadige burgeroorlog. Teak is naast olie de belangrijkst grondstof van de jonge staat. De plantages – een van de grootste en oudste van Afrika – worden geplunderd ten behoeve van politici en rebellengroepen. Volgens de Verenigde Naties bestaan er vrijwel geen legale kapconcessies in het land. Er is geen toezicht op de exploitatie en voor gekapte bomen worden geen nieuwe herplant.

Europese houtwet is papieren tijger

‘Als je in teak handelt heb je zomaar bloed aan je handen,’ zegt houthandelaar Albert Oudenaarden, directeur van Van den Berg Hardhout dat uitsluitend FSC-gecertificeerd hout verkoopt. Verantwoord teakhout is volgens hem schaars, en veel handelaren zijn het zicht kwijtgeraakt op betrouwbare keurmerken sinds de invoering van de nieuwe Europese houtwet in 2013. Die verbiedt weliswaar om illegaal gekapt hout op de markt te brengen, maar controle daarop faalt. ‘Bovendien zegt legaliteit helemaal niets over de duurzaamheid van een partij.’

In Nederland moet de Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) de houtimport controleren. Volgens de dienst, die slechts twee gespecialiseerde controleurs in dienst heeft,  is de afgelopen vijf jaar geen Soedanees hout in Nederland aangetroffen. Peter Hartog, hoofd van het milieuteam van de politie Rotterdam, vindt de controle echter een papieren tijger. ‘Eenmaal in het magazijn van een bedrijf kun je onmogelijk nog zeggen of dat ene stapeltje papier daadwerkelijk bij die ene houtpartij hoort.’

Tussenhandelaars vervalsen labels

Om te voldoen aan de enorme vraag importeert India afgelopen decennia steeds meer teak uit andere landen. Uit vertrouwelijke exportdata die door Investico zijn opgevraagd, blijkt dat ruim honderd bedrijven in 2019 teak importeerden van Zuid-Soedan naar India. Vanuit Kenia en Oeganda kwamen nog eens 120 partijen die deels aan Zuid-Soedan zijn toe te schrijven.

Indiase houthandelaars geven het vervalsen van herkomstpapieren toe. ‘Teak halen we uit Soedan, dat komt via Oeganda en vandaar verschepen we het naar India of een ander land’ zegt de eigenaar van het indiase Pratham Exim Solutions. Niet alle Nederlandse afnemers controleren de eigenlijke herkomst van het hout in hun in India bestelde producten.

Nederlandse import

Rivièra Maison, een grote keten met 100 verkooppunten in Nederland en 600 wereldwijd, haalt diverse teakhouten producten uit India, net als tientallen andere Nederlandse handelaren. ‘Ik zou never nooit teak importeren uit India. Die markt is daar niet te vertrouwen. Daar wordt illegaal gekapt hout voor gebruikt, wij werken alleen met gecertificeerd hout uit Indonesië’, zegt de meubelinkoper Gideon Manger van Rivièra Maison.

Exportcijfers tonen desondanks dat ook deze keten teakproducten importeert uit India. Rivièra Maison laat weten dat de in India bestelde producten, hoewel van teakhout, worden uitgezonderd in de Europese houtwet en ondanks een mogelijk onduidelijke herkomst toch verkocht mogen worden.