Sinds de totstandkoming van het Klimaatakkoord van Parijs eind 2015 zijn zeker 58 fossiele megaprojecten geopend. Deze nieuwe gasbellen, olievelden en kolenmijnen zullen allemaal meer dan een gigaton CO2 uitstoten en dragen daarmee aanzienlijk bij aan de opwarming van de aarde. Bij drie van die projecten is Shell betrokken. Wereldwijd zijn nog tenminste 128 van zulke fossiele projecten gepland of in ontwikkeling.

Dat blijkt uit het Carbon Bombs-project, dat werd opgezet door de Franse ngo’s Data for Good en Éclaircies. De onderzoekers verzamelden informatie over de grootste 425 kolenmijnen en olie- en gasvelden in kaart, en brachten in kaart welke bedrijven die projecten beheren, en welke banken hen daarvoor financieren. Acht media uit zes Europese landen, waaronder The Guardian, Le Monde en Investico schrijven erover. Om de wereldwijde temperatuurstijging onder de 1,5 graad te houden, kan er nog ongeveer 400 gigaton CO2 uitgestoten worden. De uitstoot van al deze megaprojecten samen zal echter ruim twee keer zo groot zijn.

Shell is betrokken bij drie van de ‘carbon bombs’ die sinds 2016 werden geopend, één in Kazachstan en twee in Brazilië. Ook andere grote oliebedrijven als TotalEnergies, Chevron en ExxonMobil werken mee bij acht recent geopende olie- en gasvelden. Het overgrote deel van de recente projecten betreft echter kolenmijnen. In totaal gingen er 50 kolenmijnen in bedrijf sinds 2016, waarvan 42 in China.

De Franse ngo’s deden ook onderzoek naar de financiers van deze fossiele bedrijven. De Nederlandse banken ING en Rabobank hielpen een aantal olie-, gas- en kolenbedrijven aan geld. ING was sinds 2016 betrokken bij de financiering van bijna 8 miljard euro, onder andere voor het Zwitserse Glencore, volgens haar website ‘een van de grootste kolenproducenten van de wereld’, en het Noorse bedrijf Aker BP, dat deelneemt aan een van de grootste olievelden van Europa. Rabobank hielp ruim 130 miljoen ophalen voor het Japanse conglomeraat Mitsubishi en Glencore. Die twee bedrijven zijn met name betrokken bij grote steenkoolprojecten in Australië.

ING zegt in een reactie haar financiering voor kolenbedrijven af te bouwen tot ‘bijna nul’ in 2025. De bank is in 2021 gestopt met het specifiek financieren van nieuwe olie- en gasprojecten, maar stelt dat investeringen in het algemeen nog wel nodig blijven. ‘Daarom zullen we bedrijven die actief zijn in de olie- en gassector blijven financieren met algemene bedrijfsleningen en specifieke projectfinanciering voor bestaande olie- en gasvelden.’ Rabobank stelt in een reactie ‘al sinds 2017 geen directe financiering meer aan steenkoolwinning’ te verschaffen. Het Carbon Bombs project heeft de zestig grootste banken ter wereld meegenomen in de analyse. Het is niet duidelijk of andere Nederlandse banken of andere financiële bedrijven dit soort megaprojecten ook meefinancieren.

‘Dit zijn schokkende cijfers – verbazingwekkend dat dit nog steeds kan,’ zegt Pieter Pauw, onderzoeker klimaatfinanciering aan de Technische Universiteit Eindhoven. Volgens hem staat de opening van dit soort nieuwe megaprojecten in scherp contrast met de wereldwijde afspraak de opwarming van de aarde tot 1,5 procent te beperken. ‘Ook financiers moeten concluderen dat dit echt niet de bedoeling is. Maar dan gaat potentieel financieel rendement blijkbaar toch weer boven verantwoordelijkheidsgevoel.’

Dat Nederlandse banken de fossiele sector blijven faciliteren, bleek eerder dit najaar uit Fossil Finance, een internationaal onderzoek geïnitieerd door Investico en Follow the Money in samenwerking met De Groene Amsterdammer. Fossiele bedrijven schreven sinds het Parijs-akkoord in 2015 nog ruim 1600 obligaties uit, ter waarde van in totaal een biljoen (duizend miljard) euro. ING en ABN hielpen met het ophalen van ruim honderd miljard euro voor bedrijven die hun fossiele operaties nog altijd uitbreiden.