Investico deed vijf maanden intensief onderzoek naar de belangrijkste dossiers van de AFM: woekerpolissen, rentederivaten en accountants. Uit alle drie blijkt dat de toezichthouder niet tegen de grote banken, verzekeraars en accountants is opgewassen. De AFM verspilt veel tijd met overleggen met de grote spelers. Ze hoopt keer op keer dat de financiële sector zelf de problemen oplost, en bij minieme verbeteringen is ze al snel gul met lovende woorden. Slachtoffers verwijst de AFM voor compensatie naar een langdurige en onzekere juridische strijd met hun bank of verzekeraar.

De lijntjes met de financiële sector zijn bovendien kort: 51 procent van alle AFM’ers komt uit de financiële sector, en na een dienstverband bij de AFM vertrekt 54 procent van de ex-werknemers weer naar de sector die ze gecontroleerd hebben, blijkt uit ons onderzoek.

Sinds een jaar betaalt de financiële sector zelf de kosten van het toezicht en hiermee heeft de sector een zoveelste drukmiddel in handen. Hard ingrijpen gaat in tegen dit financiële poldermodel en de AFM heeft bovendien te weinig capaciteit om echt door te pakken.

Het opleggen van een boete duurt lang (vaak twee jaar) en is een kostbaar proces. Sinds 2010 is het aantal boetes en andere harde maatregelen dan ook sterk afgenomen. Uit de dossiers blijkt dat de AFM bovendien weinig invloed kan uitoefenen op de sector zonder steun en druk van de politiek – steun die vaak lang op zich laat wachten.

‘Ik vind dat we moeten kunnen vertrouwen op de integriteit van de banken en de kwaliteit van de financieel toezichthouder’, zei minister Dijsselbloem van Financiën vorige week toen hem gevraagd werd waarom hij niet eerder had ingegrepen bij de verkoop van rentederivaten aan het MKB. Maar met een toezichthouder die zo weinig macht heeft over grote marktpartijen is het wachten op het volgende schandaal.