Een voormalig onderdeel van ABN Amro is betrokken bij de witwascarrousel van Russisch kapitaal waarbij miljarden euro’s zijn witgewassen in Europa en de Verenigde Staten. Een Nederlandse bankrekening wordt daarin gebruikt voor betalingen van ruim 190 miljoen euro in opdracht van de Russische Troika Bank. Een deel van dit witgewassen geld is terechtgekomen bij Sergej Roldoegin, de eerste cellist van het Russische Mariinsky Theater Orkest en goede vriend van president Poetin.

ABN Amro bevestigt het bestaan van de bankrekening die genoemd wordt, maar stelt dat die ten tijde van de overname van de bank in 2007 is overgegaan naar Royal Bank of Scotland. De naam werd pas in 2010 gewijzigd. De Schotse bank reageert niet op vragen over de zaak.

De rol van de bank blijkt uit onderzoek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico, Trouw en De Groene Amsterdammer, in samenwerking met onderzoekscollectief OCCRP naar gelekte banktransacties, e-mails en contracten van de Litouwse banken Snoras AB en Ukio Bankas. Door deze ‘Troika Laundromat’ stroomde tussen 2006 en 2013 zo’n 3,5 miljard euro, deels afkomstig van bekende fraudezaken, zoals de Magnitski-zaak.

Tussenstop Amsterdam

Troika bank zette een web van bijna tachtig anonieme bedrijven op, die vrijwel allemaal een bankrekening openden in Litouwen. In een aantal contracten tussen deze bedrijven wordt ABN Amro N.V. als tussenpartij genoemd voor betalingen van Litouwen naar Zwitserland. Deze betalingen gaan niet rechtstreeks, maar maken een tussenstop in Amsterdam. ABN Amro fungeert feitelijk als een doorgeefluik voor ruim 190 miljoen aan internationale betalingen in de Troika-wasmachine.

Volgens de Financial Action Task Force (FATF), opgericht door de G7 en de Europese Commissie in de strijd tegen witwassen, lopen banken bij dit soort doorgeeftransacties een hoog risico om te worden misbruikt voor witwassen. Omdat ze slechts een tussenstop zijn, hebben banken slecht zicht op waar het geld vandaan komt of naartoe gaat. Daarom moeten ze extra goed controleren of het geld niet crimineel is verdiend, en moeten ze weten of andere banken met wie ze zaken doen, wel deugen.

ABN Amro deed tot 2013 zulke betalingen voor Ukio bank, terwijl die bank al in 2010 in het nieuws was geweest omdat het betrokken zou zijn bij witwassen. ING België had aan de bel getrokken bij de toezichthouder nadat het verdachte betalingen uit Litouwen had ontvangen. ING België besloot daarop de banden met Ukio te verbreken. Ook de andere partij waarmee ABN zaken deed, het Zwitserse Wegelin & Co, kreeg in 2013 een fikse boete voor het faciliteren van belastingontduiking. In die zaak had het misbruik gemaakt van vergelijkbare internationale betalingen.

Rode Vlag

Volgens Dick Crijns, beleidsmedewerker van de Fiod en het anti-witwascentrum AMLC, zijn er signalen dat dergelijke internationale bankrekeningen vooral gebruikt worden door professionele witwassers. Na het bekijken van de betalingsstromen laat hij weten dat het antiwitwascentrum op dit moment al met de aangesloten partners, waaronder banken en universiteiten, dergelijke fenomenen onderzoekt.

Het geld dat door ABN Amro stroomt is, voor zover valt terug te zien, afkomstig van Quantus Division dat werd opgericht door Troika en in het centrum van de ‘wasmachine’ staat. Het is een bedrijf waar miljarden in omgaan, maar dat niettemin wordt bestuurd door een vrouw die werkt bij schoonheidssalon Prima Beauty Salon in Moskou. Miljoenen die van Quantus via ABN Amro naar andere bedrijven stromen, komen uiteindelijk via een lange omweg weer terug bij Quantus. Zo’n betalingscircuit is een rode vlag voor witwassen, zegt Marcel Pheijffer, hoogleraar forensische accountancy aan de Nyenrode Universiteit.

Poetin vertrouweling

Dino Capital, één van de bedrijven die geld ontvangt via ABN Amro, keert vervolgens miljoenen uit aan twee bedrijven waarvan dankzij de Panama Papers bekend is dat die eigendom zijn van Sergej Roldoegin, de Russische cellist en peetvader van Poetins oudste dochter.

De bedrijven van Roldoegin sluiten contracten af voor de aankoop van aandelen, die direct daarna weer worden geannuleerd. Vervolgens moet Dino een vergoeding van enkele tonnen betalen aan Roldoegin. Dat is ook vanaf het begin de bedoeling, zo blijkt uit e-mails uit de Panama Papers. Daarin wordt het contract tegelijkertijd met annuleringscontract verzonden naar de directeur, die beide documenten tegelijk moet tekenen. ‘Soortgelijke vormen worden vaker gebruikt bij witwastransacties”, zegt Dick Crijns van de Fiod over het aangaan van een overeenkomst, die gelijktijdig wordt geannuleerd en waarna een schadevergoeding wordt betaald voor het niet nakomen van de overeenkomst. ‘Dat wordt vaak enkel gedaan als legitimatie voor het overmaken van geld.’