De aandacht voor ‘verwarde mensen’ is de afgelopen jaren geëxplodeerd, blijkt uit een media-analyse van Investico. Dat gebeurde mede vanwege de angst voor gewelddadige incidenten die van elk warrig mens een potentiële aanslagpleger leek te maken.

Geruchtmakend waren de aanslag tijdens Koninginnedag in 2009 door Karst Tates, die kampte met stemmingswisselingen en middelengebruik; de moord op politica Els Borst door de psychotische Bart van U. en de bloederige schietpartij in Alphen aan de Rijn door de suïcidale Tristan van der Vlis.

Vanaf 2014 nam de aandacht voor de verwarde mens extra toe: nog nooit werd de term zoveel gebruikt. Het aantal meldingen bij de politie over overlast door personen met verward gedrag steeg tussen 2012 en 2014 met 33 procent.

Maar worden de straten nu echt ineens overspoeld door verwarde personen? Daarvoor bestaat geen bewijs; de stijging kan evengoed het gevolg zijn van een registratie-effect bij de politie. Ook wordt het begrip ‘verward persoon’ breed opgevat. Naar schatting gaat een kwart tot een derde van de gevallen om een vermoeden van een psychische problematiek, in de rest van de gevallen gaat het om bijvoorbeeld dronkenschap of een woedeaanval.

Uit ons onderzoek blijkt dat dat de overheid al decennialang een zigzagkoers voert: mensen moeten thuis wonen, maar dezelfde overheid bouwt de hulp daarvoor al jarenlang af. Sinds 2012 is de ruimte voor acute hulp jaar na jaar afgebouwd. Het aantal bedden in psychiatrische instellingen moet in 2020 met een derde zijn verminderd ten opzichte van 2008.

De ontwikkeling stuit op kritiek. ‘Het gaat te snel. Het is goed dat je mensen niet langer behandelt dan nodig maar nu is het doorgeslagen’, zegt zorgmanager Lodewijk van Grasstek. In de instelling waar hij werkt is het aantal bedden afgenomen van 259 in 2013 naar 155 dit jaar.

Het geld dat werd bespaard met het afbouwen van acute zorg, zou worden besteed aan intensieve ondersteuning aan huis. Dat is niet of nauwelijks gebeurd.

Gruwelijke incidenten hebben een bizarre functie in het maatschappelijk debat. Pas na alweer een openbaar geweldsdelict van een ‘verwarde’ dader (of terrorist), komt er politieke ruimte voor tijdelijke oplossingen die vooral gericht zijn op overlastbestrijding en minder op preventie. Zo blijven we pleisters plakken op een bloedende wond.