Nog vijfhonderd Nederlandse ouders maken kans om een adoptiekind hierheen te halen, bevestigt het ministerie van Justitie aan Investico en tv-programma Zembla. Demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming) besloot vorige maand om internationale adopties helemaal te stoppen, maar wil deze al lopende procedures niet afbreken.

Tweehonderd van deze ouders hebben al een beginseltoestemming, de laatste stap voor zij gekoppeld worden aan een kind. Als alle procedures doorgaan, betekent dit dat er nog jarenlang geadopteerd wordt. De aantallen kunnen ook nog oplopen, want bij sommige adopties komen er meerdere kinderen tegelijk, soms zelfs met twee of drie. Dit gebeurt vooral bij adopties uit Hongarije, het grootste adoptieland de afgelopen vijf jaar.

En dat terwijl adopties uit Hongarije niet onomstreden zijn. Zo publiceerden de Vlaamse autoriteiten eind 2023 een rapport met tientallen kritiekpunten op Hongarije. De Noorse autoriteiten concludeerden twee weken geleden dat ‘niet bewezen is dat internationale adopties vanuit Hongarije op een volledig legale, ethische en verantwoorde manier kunnen worden uitgevoerd’ en besloot te stoppen met adopteren uit Hongarije.

Internationale kinderadoptie is geregeld in internationale verdragen en wet- en regelgeving. Een belangrijk principe in het internationale Haagse Adoptieverdrag is dat landen eerst zelf voor hun kinderen moeten zorgen voor ze naar het buitenland mogen worden geadopteerd. Ook mogen armoede en discriminatie geen rol spelen bij het scheiden van kinderen van hun ouders.

De Noren betwijfelen dus of alles in Hongarije wel volgens de regels loopt. Maar het Nederlandse ministerie van Justitie besloot eind 2022 dat adopties uit Hongarije gewoon door kunnen gaan, hoewel Hongarije inderdaad op belangrijke punten niet lijkt te voldoen aan de internationale wet- en regelgeving. Dit blijkt uit onderzoek van Investico en Zembla samen met internationale partners.

Zo worden er kinderen vanwege armoede uit huis geplaatst, wat ook tegen Hongarije’s eigen wetgeving indruist. Ook kunnen ouders onvoldoende bezwaar maken als hun kind uit huis wordt geplaatst of opgegeven voor adoptie. Arme ouders krijgen te weinig hulp en er wordt niet genoeg ingezet op de terugkeer van kinderen naar hun eigen ouders.

‘Er zijn hier blijkbaar problemen met een belangrijk principe bij internationale adoptie’, concludeert universitair docent strafrecht en criminologie Elvira Loibl van de Maastricht University. ‘Dat principe houdt in dat landen verplicht zijn om eerst ouders zo te helpen dat ze zelf voor hun kinderen kunnen zorgen. Als dat toch niet kan, moet er een oplossing in het land zelf worden gevonden. Alleen als dat ook mislukt, kan internationale adoptie worden overwogen. Ook mogen kinderen niet vanwege armoede bij ouders worden weggehaald, dat gaat in tegen het VN Kinderrechtenverdrag.’

Het ministerie van Justitie wist dat ook al toen het in 2022 een rapport over Hongarije opstelde. Dit stuk schetst een overwegend positief beeld. Maar in interne, eerdere versies die inmiddels ook openbaar zijn staan ook meer kritische punten zoals de overtreding van de Hongaarse kinderbeschermingswet die verbiedt dat kinderen vanwege armoede uit huis worden geplaatst.

Het ministerie van Justitie zegt in een reactie dat de eerdere versies dienden ‘ter verzameling en samenvoeging van informatie’ en dat de gepubliceerde landenanalyse ‘bewust’ een ‘compact overzicht’ is. Justitie kan niet zeggen hoeveel lopende procedures er nog zijn in Hongarije, afgelopen zomer waren dat er nog 30.

Investico werkte samen met tv-programma Zembla, het Vlaamse weekblad Knack, het Hongaarse medium Atlaszo en de krant 24chasa uit Bulgarije.