De Nederlandse Belastingdienst schond in 2015 regels en internationale verdragen ten faveure van techbedrijf Uber. De fiscus vertraagde opzettelijk informatieverzoeken vanuit andere Europese Belastingdiensten en lekte vertrouwelijke informatie over een internationaal belastingonderzoek naar het Amerikaanse miljardenbedrijf. Dat is mogelijk strafbaar. Ook lobbyde de Belastingdienst bij de Franse regering voor een gunstigere belastingpositie voor Uber in Frankrijk.

Dat blijkt uit de Uber Files, meer dan 124 duizend interne documenten van taxiplatform Uber. Die documenten werden gelekt aan The Guardian, dat ze deelde met het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). In Nederland deden Platform Investico, Trouw en Het Financieele Dagblad onderzoek naar de Uber Files, mede voor De Groene Amsterdammer.

Bondgenoot van Uber

Uber, waarvan het Europese hoofdkantoor in Amsterdam gevestigd is, beschouwde de Nederlandse fiscus als een ‘bondgenoot’. De Belastingdienst leidde in 2015 een Europees belastingonderzoek naar Uber. Nederland zou zich in dat verband volgens Uber ‘beschermend’, ‘collaboratief’ en ‘verdedigend’ opgesteld hebben jegens het miljardenbedrijf. Ook blijkt uit het lek dat de fiscus meermaals vertrouwelijke informatie over het onderzoek met Uber deelde. ‘Ik kwam onze contactpersoon bij de Belastingdienst tegen. Toen we elkaar spraken informeerde hij me vertrouwelijk over de voortgang van de EU-audit’, schrijft Ubers Europese belastinghoofd Rob van der Woude bijvoorbeeld aan zijn collega’s.

‘Ons contact is voorzichtig hoopvol dat het lukt’

In 2014 starten verschillende Europese lidstaten belastingonderzoeken naar Uber. Zeker vanaf 2015 dienen de lidstaten informatieverzoeken in bij de Nederlandse Belastingdienst over Uber. Volgens Europese verdragen is de Nederlandse fiscus verplicht deze informatie zo snel mogelijk te vorderen bij het bedrijf. Maar, mailt belastinghoofd Van der Woude in najaar 2015, ‘Ze vertelden dat ze deze verzoeken niet in behandeling nemen zodat wij tijd hebben “onze zaken op orde” te krijgen.’ 

De Belastingdienst spreekt ook ten faveure van Uber informeel af met het Franse Ministerie van Financiën, blijkt uit interne mails. Op papier zijn bijna alle Europese activiteiten van Uber in Nederland gevestigd. Daarom betaalt het bedrijf in de meeste andere Europese landen nauwelijks belasting. Volgens Frankrijk deugt die constructie niet: het land stelt dat Uber ook in Frankrijk belastingplichtig is. De Nederlandse fiscus zou Frankrijk gevraagd hebben die claim te laten vallen. ‘Ons contact is voorzichtig hoopvol dat dat lukt, als we een manier vinden om Frankrijk op andere wijze wat meer te laten verdienen’, schrijft Van der Woude in een e-mail. ‘De Nederlandse belastingdienst moet deze strijd voor ons voeren’.

‘Flagrant in overtreding’

Volgens Jan van de Streek, hoogleraar Belastingrecht aan de Universiteit Leiden, is de Belastingdienst hier ‘flagrant in overtreding’. Hij kreeg inzage in de stukken uit de Uber Files over de fiscus. ‘Nederland deelde heimelijk informatie over de standpunten en onderhandelingstactiek van EU-bondgenoten met Uber. Dat is in strijd met internationale afspraken,’ zegt Van de Streek.

Het niet direct in behandeling nemen van informatieverzoeken gaat volgens Van de Streek in tegen de Europese verplichting zo snel mogelijk gegevens uit te wisselen. Ook schond de Belastingdienst de nationale fiscale geheimhoudingsplicht, stelt Van de Streek. ‘Dat is op z’n minst een integriteitsschending, maar dit onderzoek doet denken dat Nederland die plicht opzettelijk geschonden heeft om Uber te bevoordelen. Dat is strafbaar.’

Reactie Belastingdienst

De Belastingdienst laat in antwoord op vragen weten ‘uitvoerig intern onderzoek’ te hebben gedaan, en daarbij geen schendingen van geheimhoudingsplicht of trainering van onderzoek gezien te hebben. ‘Waar niet integer handelen wordt verondersteld, zijn procedures correct doorlopen,’ stelt een woordvoerder van de Belastingdienst.

De fiscale voorkeursbehandeling is ‘moreel verwerpelijk’

Op specifieke vragen naar Uber kan de fiscus niet ingaan wegens geheimhoudingsplicht, maar in meer algemene zin laat ze weten dat het, bij multilaterale belastingonderzoeken, ‘noodzakelijk is is om met de belastingplichtige contact te leggen’. Over dit contact kan ‘brede interactie ontstaan, in de vorm van vragen, onduidelijkheden of misinterpretaties.’ 

De fiscale voorkeursbehandeling van Uber is ‘moreel verwerpelijk’, stelt Lotte Rooijendijk van anticorruptiewaakhond Transparency International Nederland. ‘Het gevolg van dit soort voorkeursbehandelingen is dat het vertrouwen van de belastingbetaler in Nederland nog verder afbrokkelt. Die krijgen die behandeling namelijk níet.’

‘Uber is vandaag een ander bedrijf,’ liet het bedrijf weten in reactie op vragen over de Uber Files. ‘We zullen geen excuses verzinnen voor gedrag uit het verleden dat niet in overeenstemming is met onze huidige waarden.’ Voormalig head of tax EMEA Rob van der Woude ging niet in op vragen van Investico.