Ondanks 760 miljoen euro subsidie om de uitstoot van de landbouw te laten dalen, is de uitstoot van stikstof sinds 2010 nauwelijks afgenomen. Dat blijkt uit cijfers van het RIVM en een inventarisatie bij het Rijk en provincies van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico in samenwerking met EenVandaag voor de Groene Amsterdammer. De effectiviteit van milieutechnieken viel tegen en een onstuimige groei van de melkveehouderij zorgde voor meer stikstofuitstoot. 

Sinds 2009 besteedde het Rijk 580 miljoen euro aan emissiereducerende technieken in de veehouderij. Provincies legden nog eens minstens 180 miljoen euro bij, blijkt uit de inventarisatie. In werkelijkheid is dat bedrag waarschijnlijk hoger omdat Gelderland en Overijssel het eigen subsidiebedrag desgevraagd niet konden vaststellen. Ook veehouders zelf investeerden grote bedragen om de uitstoot van hun bedrijf te verminderen. De uitstoot van broeikasgassen door de landbouw nam in die periode overigens wel af.

Ondanks al deze investeringen bleef de stikstofuitstoot van de landbouw volgens officiële cijfers sinds 2010 vrijwel stabiel. Het afschaffen van het melkquotum heeft veel andere inspanningen in de sector teniet gedaan, blijkt uit de cijfers. Tussen 2012 en 2016 groeit de melkproductie met twintig procent. In de jaren daarna neemt de agrarische stikstofuitstoot voor het eerst sinds 25 jaar weer toe. 

Werkelijke uitstoot hoger dan op papier

De uitstoot is stabiel, maar metingen in de lucht en in de natuurgebieden wijzen zelfs op méér stikstof afkomstig uit de landbouw. In 2018, het meest recente jaar waarvoor RIVM cijfers publiceerde, was de stikstofneerslag uit ammoniak bijna een kwart hoger dan in 2010. De veehouderij is veruit de belangrijkste bron van ammoniak. Volgens Roy Wichink Kruit, onderzoeker voor het RIVM, versterkt het warme weer van de afgelopen jaren die stijging. De stikstofneerslag uit industrie en verkeer nam in diezelfde periode juist met een kwart af.

De Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) concludeerde eerder dat de officiële uitstootcijfers van het RIVM mogelijk een onderschatting zijn, veroorzaakt door tegenvallende milieutechnieken en grootschalige mestfraude. ‘Dat is verontrustend’ zegt Oene Oenema, voorzitter van die commissie. ‘Veel veehouders hebben forse investeringen gedaan in emissiearme stallen. Nu blijkt dat die mogelijk niet werken en dat baart me zorgen.’

Het verminderen van stikstofneerslag in de natuur is het belangrijkste doel van de nieuwe stikstofwet van demissionair minister van Landbouw Carola Schouten. In een onlangs verschenen rapport stellen topambtenaren dat de doelen in de wet niet ambitieus genoeg zijn en dat naast technische oplossingen ook het aantal landbouwdieren zal moeten afnemen. In de afgelopen tien jaar bleef de veestapel vrijwel gelijk maar zette het kabinet in op innovatieve milieutechnieken, in lijn met wensen van de landbouwsector.